Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

To impose

  • 1 impōnō (in-p-)

        impōnō (in-p-) posuī, positus    (inpostus, V) ere, to place upon, set on, impose, establish, introduce, set, place: Metellum in rogum: In ignem impositast, fletur, T.: quo praesidium imposuerat, S.: eo mulieres imposuerunt (i. e. in raedas), Cs.: molemque et montes insuper altos, V.: in eis urbibus praesidia, S.: tegumenta galeis, Cs.: conlegae diadema: serta delubris, Iu.: iuvenes rogis, V.: quos (artūs) mensis, O.: Impositus mannis, H.: arces Montibus impositae, H.: super aggerem inpositis turribus, S.: quidvis oneris impone; impera, T.: cervici imponere nostrae, place thyself, V.—To put on board, embark: naves, quo maior numerus militum posset imponi, Cs.: exercitum Brundisi imponere: equitibus in navīs impositis, Cs.: nos cymbae, H.: scaphas contexit, eoque milites imposuit, Cs.—To set up, place high, raise: (Romulum) ablatum terris caelo, O.—Fig., to put upon, impose, inflict: pacis morem, dictate conditions, V.: onus observantiae Bruto: sibi labores, Cs.: mihi honorem, S.: mihi personam hanc, ut, etc.: rei p. volnera: saevas imponite leges, ut, etc., Iu.: Cui tolerare vitam colo Inpositum, is incumbent, V.—To assign, impose, set, apply, give: praedae cellae nomen: filiis duobus nomina, L.: vocabula rebus, H.: nomen avitum, O.: extremam manum bello, V.: modum alicui, L.—Prov.: Imponit finem sapiens et rebus honestis, Iu.—To set up, set over, constitute: dominum, V.: quasi nullo inposito, S.: alquem vilicum: consul est impositus is nobis, quem, etc.: Atheniensibus viros, S.: si domini milites imperatoribus imponantur, L.: Masinissam in Syphacis regnum, L.: in cervicibus nostris dominum.—Of taxes, etc., to lay, impose, assess, exact: ceteris vectigal: stipendium victis, Cs.—To impose upon, deceive, cheat, trick.—With dat: Catoni egregie: si mihi imposuisset aliquid, has misled me: regi, Iu.

    Latin-English dictionary > impōnō (in-p-)

  • 2 impono

    impōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3 (arch. forms of the perf. imposivit, Plaut. Rud. 2, 3, 27:

    imposisse,

    id. Most. 2, 2, 4; sync. form of the part. perf. impostus, a, um, Lucr. 5, 543; Verg. A. 9, 716; Val. Fl. 4, 186; Prop. 5, 2, 29; Stat. Th. 1, 227 al.), v. a. [in-pono], to place, put, set, or lay into, upon or in a place (very freq. and class.); constr. usu. with aliquid in aliquam rem or alicui rei; rarely in aliqua re or absol.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: pedem in undam. Plaut. Most. 2, 2, 4:

    hunc in collum,

    id. Pers. 4, 6, 10:

    aliquem in rogum,

    Cic. Tusc. 1, 35, 85; cf.:

    in ignem imposita'st: fletur,

    Ter. And. 1, 1, 102:

    omnem aciem suam redis et carris circumdederunt: eo mulieres imposuerunt,

    Caes. B. G. 1, 51 fin.:

    milites eo (i. e. in equos),

    id. ib. 1, 42, 5:

    aliquid in foco Lari,

    Plaut. Aul. 2, 8, 16:

    coronam auream litteris,

    Cic. Fl. 31, 76; cf.:

    collegae diadema,

    id. Phil. 5, 12:

    operi incohato fastigium,

    id. Off. 3, 7, 33:

    pondera nobis,

    Lucr. 5, 543:

    serta delubris et farra cultris,

    Juv. 12, 84:

    clitellas bovi,

    Cic. Att. 5, 15, 3:

    juvenes rogis,

    Verg. G. 4, 477:

    artus mensis,

    Ov. M. 1, 230:

    aliquid mensis,

    id. F. 2, 473: natum axi (i. e. in currum). Stat. Th. 6, 321:

    frontibus ancillarum vittas,

    Juv. 12, 118:

    ali quem mannis,

    Hor. Ep. 1, 7, 77:

    aliquem jumento,

    Gell. 20, 1, 11:

    Pelion Olympo,

    Hor. C. 3, 4, 52:

    arces montibus impositae,

    id. Ep. 2, 1, 253; cf. id. C. 4, 14, 12:

    impositum saxis Anxur,

    id. S. 1, 5, 26:

    celeri raptos per inania vento Imposuit caelo,

    placed them in the heavens, Ov. M. 2, 507:

    (Romulum) ablatum terris caelo,

    id. ib. 14, 811:

    hoc metuens molemque et montes insuper altos Imposuit,

    Verg. A. 1, 62; cf.:

    pedem super cervicem jacentis,

    Curt. 9, 7 fin.:

    haec super imposuit liquidum aethera,

    Ov. M. 1, 67:

    ei jus est in infinito supra suum aedificium imponere,

    to build, Dig. 8, 2, 24:

    pontibus praesidiisque impositis,

    Tac. A. 2, 11:

    pons lapideus flumini impositus,

    Curt. 5, 1, 29:

    quidvis oneris impone, impera,

    Ter. And. 5, 3, 26; id. Phorm. 3, 3, 29:

    nec peredit Impositam celer ignis Aetnam,

    Hor. C. 3, 4, 76:

    diadema imposuit,

    Quint. 9, 3, 61:

    pars togae, quae postea imponitur,

    id. 11, 3, 140. —
    B.
    In partic.
    1.
    Naut. t. t., to put on board ship, to embark; with in and acc.:

    quicquid domi fuit in navem imposivit,

    Plaut. Rud. 2, 3, 27: in quas (naves) exercitus ejus imponi posset, Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 14, 1:

    legiones equitesque Brundisii in naves,

    Caes. B. C. 3, 14, 1:

    aeris magno pondere in naves imposito,

    id. ib. 3, 103, 1.—With dat.:

    et nos in aeternum Exsilium impositura cymbae,

    Hor. C. 2, 3, 28:

    ut semel imposita est pictae Philomela carinae,

    Ov. M. 6, 511.—With adv.:

    deprehensis navibus circiter quinquaginta atque eo militibus inpositis,

    Caes. B. G. 7, 58, 4:

    scaphas contexit, eoque milites imposuit,

    id. B. C. 3, 24, 1. — With abl.: vetustissima nave impositi, Caes. ap. Suet. Caes. 66. — Absol.:

    ipsi expediti naves conscenderent, quo major numerus militum posset imponi,

    Caes. B. C. 3, 6, 1:

    cum Crassus exercitum Brundisii imponeret,

    Cic. Div. 2, 40, 84:

    signa nostra velim imponas,

    id. Att. 1, 10, 3:

    per istos quae volebat clam imponenda curabat,

    id. Verr. 2, 4, 10, § 23.—
    2.
    Med. t. t., to apply a remedy externally:

    alium imponitur in vulnera,

    Plin. 20, 6, 23, § 50:

    porrum vulneribus,

    id. 20, 6, 21, § 47:

    raphanos super umbilicum contra tormenta vulvae,

    id. 20, 4, 13, § 27:

    imponuntur et per se folia,

    id. 23, 7, 71, § 138.—
    3.
    Of animals, to put the male to the female:

    asinum equae,

    Col. 6, 36, 4; 7, 2, 5.—In mal. part., Juv. 6, 334.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to put or lay upon, to impose; to throw or inflict upon; to put, set, or give to:

    culpam omnem in med inponito,

    Plaut. Mil. 3, 3, 54: cujus amicitia me paulatim in hanc perditam causam imposuit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 17, 1:

    ne magnum onus observantiae Bruto nostro imponerem,

    Cic. Att, 13, 11, 1:

    onus alicui,

    id. Fam. 6, 7, 6; 13, 56, 1; id. Rep. 1, 23; cf.:

    plus militi laboris,

    id. Mur. 18, 38:

    graviores labores sibi,

    Caes. B. C. 3, 74, 2:

    illi illud negotium,

    Cic. Sest. 28, 60:

    vos mihi personam hanc imposuistis, ut, etc.,

    id. Agr. 2, 18, 49; cf. Anton. ap. Cic. Att. 10, 10, 2:

    si mihi imposuisset aliquid,

    Cic. Att. 15, 26, 4:

    ego mihi necessitatem volui imponere hujus novae conjunctionis,

    id. ib. 4, 5, 2; cf. id. Sull. 12, 35:

    mihi impone istam vim, ut, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 60, § 138:

    rei publicae vulnera,

    id. Fin. 2, 24, 66; so,

    vulnus rei publicae,

    id. Att. 1, 16, 7:

    plagam mortiferam rei publicae,

    id. Sest. 19, 44:

    quibus injurias plurimas contumeliasque imposuisti,

    id. Verr. 2, 4, 9, § 20:

    injuriam sine ignominia alicui,

    id. Quint. 31, 96; cf. id. Rep. 1, 3:

    servitus fundo illi imposita,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3:

    servitutem civibus,

    Sall. Or. ad Caes. 2:

    belli invidiam consuli,

    id. C. 43, 1:

    leges civitati per vim imposuit,

    Cic. Phil. 7, 5, 15:

    leges alicui,

    id. ib. 12, 1, 2; id. Rep. 1, 34; cf.:

    saevas imponite leges, ut, etc.,

    Juv. 7, 229:

    nimis duras leges huic aetati,

    Cic. de Or. 1, 60, 256:

    huic praedae ac direptioni cellae nomen imponis,

    assign, give, id. Verr. 2, 3, 85, § 197:

    nomen alicui,

    Liv. 35, 47, 5; Quint. 8, 3, 7; Tac. A. 4, 34; 14, 39 et saep.; cf.:

    imponens cognata vocabula rebus,

    Hor. S. 2, 3, 280:

    finem imponere volumini,

    Quint. 9, 4, 146:

    finem spei,

    Liv. 5, 4, 10:

    clausulam disputationi,

    Col. 3, 19, 3; cf.: quasi perfectis summam eloquentiae manum imponerent, gave the last touch to, Quint. prooem. §

    4: summam manum operi,

    Plin. 36, 5, 4, § 16; Sen. Ep. 12, 4; Vell. 2, 33, 1; 2, 87, 1; Gell. 17, 10, 5; Quint. 1 prooem. 4:

    extremam manum bello,

    Verg. A. 7, 573:

    manum supremam bellis,

    Ov. R. Am. 114:

    modum alicui,

    Liv. 4, 24, 7:

    modum dolori,

    Plin. Ep. 9, 13, 16:

    modum divortiis,

    Suet. Aug. 34.—Prov.:

    imponit finem sapiens et rebus honestis,

    Juv. 6, 444 (453).—
    B.
    In partic.
    1.
    To set over, as overseer, commander, etc.:

    si emimus, quem vilicum imponeremus, quem pecori praeficeremus,

    Cic. Planc. 25, 62:

    consul est impositus is nobis, quem, etc.,

    id. Att. 1, 18, 3:

    Lacedaemonii devictis Atheniensibus triginta viros imposuere,

    Sall. C. 51, 28:

    Macedoniae regem,

    Liv. 40, 12, 15; cf.:

    Masinissam in Syphacis regnum,

    id. 37, 25, 9:

    Cappadociae consularem rectorem,

    Suet. Vesp. 8:

    quid si domini milites imperatoribus imponantur?

    Liv. 45, 36, 8:

    itaque imposuistis cervicibus nostris sempiternum dominum (deum),

    Cic. N. D. 1, 20, 54 (al. in cervicibus).—
    2.
    To lay or impose upon, as a burden, tax, etc.: omnibus agris publicis pergrande vectigal. Cic. Agr. 1, 4, 10:

    vectigal fructibus,

    id. Font. 5, 10:

    stipendium victis,

    Caes. B. G. 1, 44, 5:

    tributa genti,

    Suet. Dom. 12; so, tributi aliquid alicui, id. Calig. 40; cf.:

    tributum in capita singula,

    Caes. B. C. 3, 32, 1:

    frumentum,

    Cic. Att. 15, 10:

    nulla onera nova,

    Hirt. B. G. 8, 49 fin.
    3.
    Alicui, to impose upon, deceive, cheat, trick (= frustror, fallo, fraudo, circumvenio):

    Catoni egregie imposuit Milo noster,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 5:

    si mihi imposuisset aliquid,

    id. Att. 15, 26, 4: populo imposuimus et oratores visi sumus, id. ap. Quint. 8, 6, 20 and 55:

    praefectis Antigoni imposuit,

    Nep. Eum. 5, 7; Plin. Ep. 3, 15, 3:

    facile est barbato inponere regi,

    Juv. 4, 103:

    falluntur quibus luxuria specie liberalitatis imponit,

    Tac. H. 1, 30.— Pass. impers.:

    utcumque imponi vel dormienti posset,

    Petr. 102.

    Lewis & Short latin dictionary > impono

  • 3 aerumna

    aerumna, ae, f. [st2]1 [-] fatigue, peine, accablement, souffrance, épreuve, disgrâce; inquiétude. [st2]2 [-] revers, défaite (dans les combats).    - sexta aerumna Herculi objecta, Plaut.: le sixième travail imposé à Hercule.    - mors est aerumnarum requies, Sall. C. 51, 20: la mort est le repos accordé aux souffrances. - voir hors site aerugo.
    * * *
    aerumna, ae, f. [st2]1 [-] fatigue, peine, accablement, souffrance, épreuve, disgrâce; inquiétude. [st2]2 [-] revers, défaite (dans les combats).    - sexta aerumna Herculi objecta, Plaut.: le sixième travail imposé à Hercule.    - mors est aerumnarum requies, Sall. C. 51, 20: la mort est le repos accordé aux souffrances. - voir hors site aerugo.
    * * *
        AErumna, Des crochets comme pourroyent estre ceuls des crocheteurs, ou qu'on met sur un asne. Pource se prend pour tout grief travail, misere et tribulation.
    \
        Exoluere aerumnas duas vnolabore. Plaut. S'acquicter et delivrer de deux grandes peines par un mesme travail et moyen, comme quand une femme enfante deux enfants à la fois.

    Dictionarium latinogallicum > aerumna

  • 4 candidatorius

    candĭdātōrĭus, a, um relatif à la candidature.    - candidatorium munus, Cic. Att. 1, 1, 2: obligation qu'impose le titre de candidat.
    * * *
    candĭdātōrĭus, a, um relatif à la candidature.    - candidatorium munus, Cic. Att. 1, 1, 2: obligation qu'impose le titre de candidat.
    * * *
        Candidatorius, Adiectiuum: vt Candidatorium munus. Cic. Le debvoir de la brigue.

    Dictionarium latinogallicum > candidatorius

  • 5 consilium

    consĭlĭum, ĭi, n.    - voir l'article consilium. [st1]1 [-] délibération, consultation.    - cum aliquo consilia conferre, Cic. Phil. 2, 38: échanger des vues avec qqn, tenir conseil avec qqn.    - adhibere aliquem in consilium, Cic. Verr. 2, 74: appeler qqn en consultation (en conseil) [sibi in consilium, Cic. Off. 2, 82].    - in consilia publica adhibere, Liv. 1, 54, 1: appeler aux délibérations publiques.    - mittam in consilium, Cic. Verr. 1, 26: je laisserai délibérer [les juges].    - in consilium itur, Cic. Verr. 4, 100: on prend une délibération, on passe au vote.    - nullo (= nulli) adhibetur consilio, Caes. BG. 6, 13, 1: [la plèbe] ne prend part à aucune délibération.    - haec consilii fuerunt, reliqua necessaria, Cic. Fam. 9, 6, 2: sur cela nous pouvions délibérer, le reste était imposé par la nécessité.    - quasi consilii sit res ac non necesse sit nobis... Caes. BG. 7, 38, 7: comme si la situation comportait une délibération et comme si bien plutôt ce n'était pas une nécessité pour nous de...    - quid efficere possis, tui consilii est, Cic. Fam. 3, 2, 2: ce que tu peux faire, à toi de le voir.    - vestrum consilium est, non solum meum, quid sit vobis faciendum, Cic. Fam. 14, 14, 1: à vous et non point seulement à moi de délibérer sur le parti que vous devez prendre.    - consilium habere utrum... an... Sen. Ep. 70, 10: délibérer pour savoir si... ou si...    - consul postero die in consilium advocavit, quid sibi faciendum esset, Liv. 27: le consul convoqua le conseil pour le lendemain pour savoir ce qu'il devait faire. [st1]2 [-] consultation et assemblée consultative, conseil [juges, magistrats, sénat, etc.].    - venire in consilium publicae quaestionis, Cic. Caec. 29: venir siéger pour juger dans une affaire criminelle.    - ire in consilium, Cic. Verr. 1, 31: tenir conseil, se réunir pour délibérer [juges].    - in consilio habebat homines honestos, Cic Verr. 2. 70: il avait en consultation (dans son conseil) des hommes honorables.    - consilium habere, Caes. BG. 4, 14, 2: tenir un conseil de guerre (délibérer).    - dimissa contione consilium habitum omnibusne copiis Luceriam premerent an... Liv. 9, 15, 1: l'assemblée dissoute, on tint conseil pour savoir s'il fallait avec toutes les forces accabler Lucérie ou si...    - ad consilium publicum aliquid deferre, Cic. Cat. 3, 7: soumettre qqch au conseil public [= à la délibération du sénat].    - publici consilii auctor, Cic. de Or. 3, 63 (1, 211; 1, 215, etc.): l'homme prépondérant dans les conseils de la cité [= au sénat].    - fit publici consilii particeps, Cic. Cat. 1, 2: il a voix délibérante dans le conseil de l'état.    - carere omni consilio communi, Cic.: être exclu de toute délibération politique.    - deliberatio consilii capiendi: délibération sur le parti à prendre. [st1]3 [-] conseil, assemblée.    - in eo consilio, in quo ex cunctis ordinibus amplissimi viri judicarent, Cic. Mil. 5: dans cette assemblée où sont appelés à juger les personnages les plus considérables de tous les ordres.    - consilium dimittere, Cic. Verr. 5, 163: renvoyer le jury.    - patrum consilium, Cic. Tusc. 4, 1: le sénat.    - in senatu; sapiens enim est consilium, Cic. de Or. 2, 333: dans le sénat; car c'est une assemblée sage.    - consilio convocato, Caes. BG. 3, 3, 1: ayant convoqué un conseil de guerre (consilio advocato, Liv. 25, 31, 3). [st1]4 [-] résolution, plan, mesure, dessein, projet.    - ut sunt Gallorum subita et repentina consilia, Caes. BG. 3, 8, 3: étant donné que les Gaulois ont des résolutions soudaines et inattendues.    - consilium inire, Cic. Verr. 5, 103: prendre une résolution.    - consilium capit primo stultum, Cic. Verr. 5, 101: il prend sur le premier moment une résolution extravagante.    - ex aliqua re consilium capere, Caes. BC. 3, 43, 1; trahere Sall. J. 98, 3: prendre une résolution en s'inspirant de qqch.    - aedificandi consilium abjicere, Cic. Att. 5, 11, 6: renoncer à un projet de construction.    - quasi exitus rerum, non hominum consilia legibus vindicentur, Cic. Mil. 19: comme si les lois punissaient le fait accompli et non les desseins des hommes.    - consociare se in consilia alicujus, Liv. 42, 29, 4: s'associer à la politique de qqn.    - communi consilio, Cic. Verr. 4, 15: par une mesure prise en commun (officielle).    - privato consilio exercitus comparaverunt, Cic. Phil. 3, 14: par une mesure privée (de leur chef) ils ont réuni des armées.    - id est gestum consilio urbano, Cic. Off. 1, 76: cet acte fut le résultat d'une mesure d'ordre civil.    - consilio, à dessein, avec intention: Cic. Lig. 34 ; Br. 276; Tusc. 4, 64.    - consilio deorum immortalium, Caes. BG. 1, 12, 6: par la volonté des dieux immortels.    - consilium capere: former le projet de, prendre la décision de [avec gérondif] Cic. Ac. 2, 100 ; Caes. BG. 3, 2, 2 ; [avec inf.] Cic. Off. 3, 40 ; Caes. BG. 7, 26, 1; [avec ut subj.] Cic. Verr. 1, 140 ; Clu. 71.    - Heraclius capit consilium... non adesse ad judicium, Cic. Verr. 2, 2, 17 § 41: Héraclius prit la décision de ne pas comparaître pour le procès.    - consilium cepi ut exirem, Cic. Att. 7. 10: j'ai décidé de sortir.    - consilium inire: former le projet de, prendre la décision de. [avec gér.] Cic. Mur. 80 ; Cat. 4, 13 ; [avec inf.] Nep. Lys. 3, 1; [avec ut] Cic. Cat. 4, 4.    - consilium est: l'intention est de. [avec gér.] Cic. Fam. 5, 20, 4 ; 33, 6, 8 ; [avec inf.] Cic. Att. 5, 5, 1; Caes. BG. 7, 77, 12 ; [avec ut subj.] Cic. Sest. 31; Caes. BG. 5, 6, 5.    - ut filius cum illa habitet apud te, hoc vostrum consilium fuit, Ter.: que mon fils habite avec elle chez toi, c'était là votre plan.    - hoc (eo) consilio ut subj., avec l'intention de. --- Cic. Cat. 3, 8 ; Mil. 47, etc. ; Caes. BG. 1, 30, 3 ; 2, 9, 4 ; 7, 72, 2, etc. [st1]5 [-] plan de guerre, stratagème.    - consilium imperatorium quod Graeci στρατήγημα appellant, Cic. Nat. 3, 15: un plan de général que les Grecs appellent stratagème.    - consilia cujusque modi Gallorum, Caes. BG. 7, 22, 1: expédients de toute espèce imaginés par les Gaulois. [st1]6 [-] conseil, avis.    - fidele consilium dare, Cic. Clu. 85: donner un conseil loyal.    - consilio alicujus parere, Cic. Off. 1, 84: suivre les conseils de qqn.    - mihi consiliis opus est tuis, Cic. Att. 2, 22, 4: j'ai besoin de tes conseils.    - de meo consilio, Cic. Att. 6, 3, 8: sur mon avis.    - contra meum consilium, Cic. Att. 7, 12, 3: contre mon avis.    - ex consilio tuo, Cic. Att. 9, 18, 1 (consilio tuo, cf Att. 13, 3, 1): d'après tes avis.    - consilio uti, Caes. BG. 7, 78, 2: adopter un avis.    - suo consilio uti, Caes. BC. 51, 2: agir à sa guise. [st1]7 [-] sagesse dans les délibérations, les résolutions, les conseils; réflexion, prudence, habileté.    - casu magis et felicitate quam virtute et consilio, Cic. Sull. 83: par hasard et par chance plutôt que par une action personnelle et réfléchie.    - res virtute et consilio alicujus factae, Liv. 30, 28, 11: exploits accomplis par l'énergie personnelle et par l'initiative prudente de qqn.    - mulieres omnes propter infirmitatem consilii... Cic. Mur. 27: toutes les femmes à cause de la faiblesse de leur jugement...    - acta illa res est animo virili, consilio puerili, Cic. Att. 14, 21, 3: toute l'affaire a été menée avec un courage d'hommes, mais avec une prudence d'enfants.    - non deest rei publicae consilium, Cic. Cat. 1, 3: (le sénat) ne manque pas de clairvoyance politique.
    * * *
    consĭlĭum, ĭi, n.    - voir l'article consilium. [st1]1 [-] délibération, consultation.    - cum aliquo consilia conferre, Cic. Phil. 2, 38: échanger des vues avec qqn, tenir conseil avec qqn.    - adhibere aliquem in consilium, Cic. Verr. 2, 74: appeler qqn en consultation (en conseil) [sibi in consilium, Cic. Off. 2, 82].    - in consilia publica adhibere, Liv. 1, 54, 1: appeler aux délibérations publiques.    - mittam in consilium, Cic. Verr. 1, 26: je laisserai délibérer [les juges].    - in consilium itur, Cic. Verr. 4, 100: on prend une délibération, on passe au vote.    - nullo (= nulli) adhibetur consilio, Caes. BG. 6, 13, 1: [la plèbe] ne prend part à aucune délibération.    - haec consilii fuerunt, reliqua necessaria, Cic. Fam. 9, 6, 2: sur cela nous pouvions délibérer, le reste était imposé par la nécessité.    - quasi consilii sit res ac non necesse sit nobis... Caes. BG. 7, 38, 7: comme si la situation comportait une délibération et comme si bien plutôt ce n'était pas une nécessité pour nous de...    - quid efficere possis, tui consilii est, Cic. Fam. 3, 2, 2: ce que tu peux faire, à toi de le voir.    - vestrum consilium est, non solum meum, quid sit vobis faciendum, Cic. Fam. 14, 14, 1: à vous et non point seulement à moi de délibérer sur le parti que vous devez prendre.    - consilium habere utrum... an... Sen. Ep. 70, 10: délibérer pour savoir si... ou si...    - consul postero die in consilium advocavit, quid sibi faciendum esset, Liv. 27: le consul convoqua le conseil pour le lendemain pour savoir ce qu'il devait faire. [st1]2 [-] consultation et assemblée consultative, conseil [juges, magistrats, sénat, etc.].    - venire in consilium publicae quaestionis, Cic. Caec. 29: venir siéger pour juger dans une affaire criminelle.    - ire in consilium, Cic. Verr. 1, 31: tenir conseil, se réunir pour délibérer [juges].    - in consilio habebat homines honestos, Cic Verr. 2. 70: il avait en consultation (dans son conseil) des hommes honorables.    - consilium habere, Caes. BG. 4, 14, 2: tenir un conseil de guerre (délibérer).    - dimissa contione consilium habitum omnibusne copiis Luceriam premerent an... Liv. 9, 15, 1: l'assemblée dissoute, on tint conseil pour savoir s'il fallait avec toutes les forces accabler Lucérie ou si...    - ad consilium publicum aliquid deferre, Cic. Cat. 3, 7: soumettre qqch au conseil public [= à la délibération du sénat].    - publici consilii auctor, Cic. de Or. 3, 63 (1, 211; 1, 215, etc.): l'homme prépondérant dans les conseils de la cité [= au sénat].    - fit publici consilii particeps, Cic. Cat. 1, 2: il a voix délibérante dans le conseil de l'état.    - carere omni consilio communi, Cic.: être exclu de toute délibération politique.    - deliberatio consilii capiendi: délibération sur le parti à prendre. [st1]3 [-] conseil, assemblée.    - in eo consilio, in quo ex cunctis ordinibus amplissimi viri judicarent, Cic. Mil. 5: dans cette assemblée où sont appelés à juger les personnages les plus considérables de tous les ordres.    - consilium dimittere, Cic. Verr. 5, 163: renvoyer le jury.    - patrum consilium, Cic. Tusc. 4, 1: le sénat.    - in senatu; sapiens enim est consilium, Cic. de Or. 2, 333: dans le sénat; car c'est une assemblée sage.    - consilio convocato, Caes. BG. 3, 3, 1: ayant convoqué un conseil de guerre (consilio advocato, Liv. 25, 31, 3). [st1]4 [-] résolution, plan, mesure, dessein, projet.    - ut sunt Gallorum subita et repentina consilia, Caes. BG. 3, 8, 3: étant donné que les Gaulois ont des résolutions soudaines et inattendues.    - consilium inire, Cic. Verr. 5, 103: prendre une résolution.    - consilium capit primo stultum, Cic. Verr. 5, 101: il prend sur le premier moment une résolution extravagante.    - ex aliqua re consilium capere, Caes. BC. 3, 43, 1; trahere Sall. J. 98, 3: prendre une résolution en s'inspirant de qqch.    - aedificandi consilium abjicere, Cic. Att. 5, 11, 6: renoncer à un projet de construction.    - quasi exitus rerum, non hominum consilia legibus vindicentur, Cic. Mil. 19: comme si les lois punissaient le fait accompli et non les desseins des hommes.    - consociare se in consilia alicujus, Liv. 42, 29, 4: s'associer à la politique de qqn.    - communi consilio, Cic. Verr. 4, 15: par une mesure prise en commun (officielle).    - privato consilio exercitus comparaverunt, Cic. Phil. 3, 14: par une mesure privée (de leur chef) ils ont réuni des armées.    - id est gestum consilio urbano, Cic. Off. 1, 76: cet acte fut le résultat d'une mesure d'ordre civil.    - consilio, à dessein, avec intention: Cic. Lig. 34 ; Br. 276; Tusc. 4, 64.    - consilio deorum immortalium, Caes. BG. 1, 12, 6: par la volonté des dieux immortels.    - consilium capere: former le projet de, prendre la décision de [avec gérondif] Cic. Ac. 2, 100 ; Caes. BG. 3, 2, 2 ; [avec inf.] Cic. Off. 3, 40 ; Caes. BG. 7, 26, 1; [avec ut subj.] Cic. Verr. 1, 140 ; Clu. 71.    - Heraclius capit consilium... non adesse ad judicium, Cic. Verr. 2, 2, 17 § 41: Héraclius prit la décision de ne pas comparaître pour le procès.    - consilium cepi ut exirem, Cic. Att. 7. 10: j'ai décidé de sortir.    - consilium inire: former le projet de, prendre la décision de. [avec gér.] Cic. Mur. 80 ; Cat. 4, 13 ; [avec inf.] Nep. Lys. 3, 1; [avec ut] Cic. Cat. 4, 4.    - consilium est: l'intention est de. [avec gér.] Cic. Fam. 5, 20, 4 ; 33, 6, 8 ; [avec inf.] Cic. Att. 5, 5, 1; Caes. BG. 7, 77, 12 ; [avec ut subj.] Cic. Sest. 31; Caes. BG. 5, 6, 5.    - ut filius cum illa habitet apud te, hoc vostrum consilium fuit, Ter.: que mon fils habite avec elle chez toi, c'était là votre plan.    - hoc (eo) consilio ut subj., avec l'intention de. --- Cic. Cat. 3, 8 ; Mil. 47, etc. ; Caes. BG. 1, 30, 3 ; 2, 9, 4 ; 7, 72, 2, etc. [st1]5 [-] plan de guerre, stratagème.    - consilium imperatorium quod Graeci στρατήγημα appellant, Cic. Nat. 3, 15: un plan de général que les Grecs appellent stratagème.    - consilia cujusque modi Gallorum, Caes. BG. 7, 22, 1: expédients de toute espèce imaginés par les Gaulois. [st1]6 [-] conseil, avis.    - fidele consilium dare, Cic. Clu. 85: donner un conseil loyal.    - consilio alicujus parere, Cic. Off. 1, 84: suivre les conseils de qqn.    - mihi consiliis opus est tuis, Cic. Att. 2, 22, 4: j'ai besoin de tes conseils.    - de meo consilio, Cic. Att. 6, 3, 8: sur mon avis.    - contra meum consilium, Cic. Att. 7, 12, 3: contre mon avis.    - ex consilio tuo, Cic. Att. 9, 18, 1 (consilio tuo, cf Att. 13, 3, 1): d'après tes avis.    - consilio uti, Caes. BG. 7, 78, 2: adopter un avis.    - suo consilio uti, Caes. BC. 51, 2: agir à sa guise. [st1]7 [-] sagesse dans les délibérations, les résolutions, les conseils; réflexion, prudence, habileté.    - casu magis et felicitate quam virtute et consilio, Cic. Sull. 83: par hasard et par chance plutôt que par une action personnelle et réfléchie.    - res virtute et consilio alicujus factae, Liv. 30, 28, 11: exploits accomplis par l'énergie personnelle et par l'initiative prudente de qqn.    - mulieres omnes propter infirmitatem consilii... Cic. Mur. 27: toutes les femmes à cause de la faiblesse de leur jugement...    - acta illa res est animo virili, consilio puerili, Cic. Att. 14, 21, 3: toute l'affaire a été menée avec un courage d'hommes, mais avec une prudence d'enfants.    - non deest rei publicae consilium, Cic. Cat. 1, 3: (le sénat) ne manque pas de clairvoyance politique.
    * * *
        Consilium, a Con et Salio, quod in vnam sententiam plures rationes consiliant. Conseil.
    \
        Narraui amicis multis consilium meum. Plaut. Mon entreprinse, Ce que j'ay proposé et deliberé.
    \
        Vestrum iam consilium est, non solum meum, quid sit vobis faciendum. Cic. Je m'en rapporte à vous, Pensez y, Advisez y.
    \
        Mutatio consilii Cic. Changement d'advis et de conseil.
    \
        Prima consiliorum. Tacit. Les premiers advis ou entreprinses.
    \
        Ambiguus consilii. Tacit. Qui ne scait quel advis il doibt prendre, ou qu'il doibt faire.
    \
        Consilii expers. Horat. Qui est sans advis.
    \
        Erat ei consilium ad facinus aptum. Cic. Ses entreprinses s'addonnoyent tousjours à mal faire.
    \
        Excussum et exploratum consilium. Valer. Max. Conseil ou advis arresté apres y avoir bien pensé, et l'avoir bien debatu.
    \
        Libera consilia. Horat. Conseils donnez sans crainte ou flaterie.
    \
        Quietis consiliis mihi opus est. Liu. J'ay besoing de paix, Je ne demande que paix et amour.
    \
        De consilii sententia aliquid facere. Cic. Par l'advis et opinion du conseil.
    \
        Abiicere consilium. Cic. Fannius aedificandi consilium abiecerat. Avoit laissé le propos et entreprinse de bastir.
    \
        Accipere consilium. Liu. Accepter et recevoir un conseil, et le suyvre.
    \
        Afferre in templum consilium furti. Quintil. Venir au temple en propos et deliberation de desrober.
    \
        Capere consilium. Caesar. Se conseiller sur quelque affaire.
    \
        Nobis consilium capiemus. Caesar. Nous penserons à nostre cas, Nous adviserons à ce que nous aurons à faire.
    \
        Cogere consilium. Quintil. Assembler le conseil.
    \
        Consistit consilium. Cic. J'ay arresté ce que je suis deliberé faire.
    \
        Constituere consilium. Cic. Adviser et arrester quelque conseil et deliberation ensemble.
    \
        Explicare consilium. Cic. Executer son entreprinse.
    \
        Consilium summis de rebus habebant. Virgil. Ils consultoyent.
    \
        Labi consilio. Cicero. Adviser mal à soy, Ne point bien adviser à ses affaires.
    \
        Consilium est ita facere. Plaut. Je suis d'advis d'ainsi faire, J'ay deliberé de le faire ainsi.
    \
        Si sanus sies, iube illam redire. P. non est consilium pater. Terent. Je n'en suis point d'advis ne de consentement.
    \
        Ibi Pomptinum ad eam diem expectare consilium est. Cic. J'ay proposé.
    \
        Magni consilii est quid faciendum sit. Cic. Il y fault bien penser.
    \
        Nihil enim mihi adhuc accidit, quod maioris consilii esset. Cic. A quoy il fallut mieulx penser et adviser.
    \
        Consilii res est. Cic. La chose requiert advis, Il y fault penser, et adviser ce qui sera de faire.
    \
        Eo consilio, tuum iudicium vt cognoscerem. Cic. A celle fin ou intention que, etc.
    \
        Velut consilio petitum esset. Liu. De faict à pensee, Tout à propos, De propos deliberé.
    \
        Consilium, pro Iudicibus. Cic. Assemblee de conseilliers et assesseurs, lesquels le Preteur ou autre Magistrat assembloit pour le conseiller à bien juger.
    \
        Sanctius consilium. Liu. Le conseil estroict.
    \
        Dimittere atque ablegare consilium. Cic. Envoyer les conseilliers en leurs maisons, Leur donner congé.
    \
        Edicere consilium. Gellius. Commander que le conseil s'assemble, ou que une partie du peuple s'assemble pour venir au conseil et deliberer des affaires.

    Dictionarium latinogallicum > consilium

  • 6 frumentum

    frūmentum, i, n. [*fru(gi)mentum, fruor] [st2]1 [-] au sing. blé en grains, grains. [st2]2 [-] au plur. espèces de blé, blé (sur pied).    - gravi tributo et conlatione iniqua frumenti pressus, Liv. 23: accablé de lourdes taxes et d'une livraison de blé excessive.    - frumenti modum dominus aut pecoris aut uestis ut colono injungit, Tac. G.: le maître lui impose, comme à un métayer, de lui fournir un quota de blé ou de bétail ou de tissu.    - au plur. frumenta: graines (de figue), Plin. 15, 19, 21, 82; 17, 27, 44, 256.
    * * *
    frūmentum, i, n. [*fru(gi)mentum, fruor] [st2]1 [-] au sing. blé en grains, grains. [st2]2 [-] au plur. espèces de blé, blé (sur pied).    - gravi tributo et conlatione iniqua frumenti pressus, Liv. 23: accablé de lourdes taxes et d'une livraison de blé excessive.    - frumenti modum dominus aut pecoris aut uestis ut colono injungit, Tac. G.: le maître lui impose, comme à un métayer, de lui fournir un quota de blé ou de bétail ou de tissu.    - au plur. frumenta: graines (de figue), Plin. 15, 19, 21, 82; 17, 27, 44, 256.
    * * *
        Frumentum, frumenti, n. g. Plin. Toute sorte et maniere de grain, soit blé, froument, seigle, meteil, orge, aveine, mil, ou autre.
    \
        Comprimere frumentum. Cic. Serrer et supprimer les bleds pour les vendre plus cher, comme font les blatiers et monopoleurs.
    \
        Frumenta in ficis. Plin. Grains.

    Dictionarium latinogallicum > frumentum

  • 7 incurro

    incurro, ĕre, incurri (incucurri, arch.), incursum    - intr. et qqf. tr. -    - parf. incucurri, Liv. 27, 18, 19; Sen. Ep. 96, 1. [st1]1 [-] courir contre, se jeter sur.    - incurrere in columnas, Cic. Or. 224: donner de la tête en courant contre les colonnes.    - incurrere levi armaturae, Liv. 22, 17, 6: venir donner (se heurter) contre les troupes légères.    - incurrere armentis, Ov. M 7, 546: se jeter sur les troupeaux.    - incurrere Mauris, Sall. J. 101, 8: fondre sur les Maures.    - incurrere in Romanos, Liv. 5, 49, 5: fondre sur les Romains. - tr. - incurrere hostes, Sall. H. 2, 30 ; Tac. An. 1, 51; 2, 17, fondre sur les ennemis.    - incurrere in aliquem, Cic. Sest. 14: tomber sur qqn, le rencontrer par hasard. --- cf. Cic. Planc. 17. [st1]2 [-] courir dans, faire irruption dans.    - incurrere in agrum Gallorum, Liv. 29, 5, 6: faire irruption dans le territoire gaulois.    - incurrere in quadrigarum curriculum, Cic. Mur. 57: se jeter dans la piste des quadriges.    - in umbram terrae luna incurrit, Div. 2, 17: la lune dans sa course se jette dans l'ombre de la terre.    - agri qui in publicum Campanum incurrebant, Cic. Agr. 2, 82: des terres qui faisaient incursion (s'enclavaient) dans le domaine campanien. [st1]3 [-] foncer sur qqn (en paroles).    - incurrere in aliquem: faire une sortie contre qqn. --- Treb. Fam 12, 16, 3. [st1]4 [-] tomber sur, arriver à; se présenter.    - casus qui in sapientem potest incurrere, Cic. Tusc. 5, 29: le hasard qui peut atteindre le sage.    - incurrunt tempora, Cic. de Or. 2, 139: il se présente des circonstances. --- cf. Cic. Top. 79 ; Part. 51.    - in oculos incurrentibus iis quos... Cic. Att. 12, 21, 5: alors que se présentent sous mes yeux des gens que...    - id quod oculis incurrit, Sen. Ben. 1, 5: ce qui saute aux yeux. [st1]5 [-] se jeter dans, donner dans, encourir.    - incurrere in odia hominum, Cic. Off. 1, 150: encourir la haine des hommes.    - incurrere in alterum genus injustitiae, Cic. Off. 1, 29: donner dans le second genre d'injustice, s'en rendre coupable. --- cf. Off. 3, 55.    - incurrere in varias reprehensiones, Cic. Fin. 1, 1: s'exposer à des critiques variées.    - incurrit laurus non solum in oculos, sed etiam in voculas malivolorum, Cic. Fam. 2, 16, 2: mes lauriers attirent non seulement les regards, mais encore les quolibets de la malveillance. [st1]6 [-] tomber dans, se rencontrer avec, coïncider.    - quem in diem incurrat (febris) nescio, Cic. Att. 7, 7, 3: quel est le jour de ta fièvre, je l'ignore.    - navigatio incurrit in ipsos etesias, Cic. Fam. 15, 11, 2: la traversée coïncide juste avec les vents étésiens.    - avec dat. natalis plebeis incurrens circensibus, Suet. Tib. 26: le jour anniversaire de naissance tombant aux jeux plébéiens. [st1]7 [-] arriver dans sa course (au cours d'un exposé) à.    - incurro in memoriam communium miseriarum, Cic. Br. 251: je m'engage dans le souvenir des malheurs publics.    - in nostra tempora incurrens, Cic. Q. 3, 5, 2: en m'engageant dans les événements contemporains. [st1]8 - tr. - assaillir.    - ingratos memoria incurrit, Sen. Ben. 1, 12, 1: le souvenir assaille les ingrats (s'impose à eux).
    * * *
    incurro, ĕre, incurri (incucurri, arch.), incursum    - intr. et qqf. tr. -    - parf. incucurri, Liv. 27, 18, 19; Sen. Ep. 96, 1. [st1]1 [-] courir contre, se jeter sur.    - incurrere in columnas, Cic. Or. 224: donner de la tête en courant contre les colonnes.    - incurrere levi armaturae, Liv. 22, 17, 6: venir donner (se heurter) contre les troupes légères.    - incurrere armentis, Ov. M 7, 546: se jeter sur les troupeaux.    - incurrere Mauris, Sall. J. 101, 8: fondre sur les Maures.    - incurrere in Romanos, Liv. 5, 49, 5: fondre sur les Romains. - tr. - incurrere hostes, Sall. H. 2, 30 ; Tac. An. 1, 51; 2, 17, fondre sur les ennemis.    - incurrere in aliquem, Cic. Sest. 14: tomber sur qqn, le rencontrer par hasard. --- cf. Cic. Planc. 17. [st1]2 [-] courir dans, faire irruption dans.    - incurrere in agrum Gallorum, Liv. 29, 5, 6: faire irruption dans le territoire gaulois.    - incurrere in quadrigarum curriculum, Cic. Mur. 57: se jeter dans la piste des quadriges.    - in umbram terrae luna incurrit, Div. 2, 17: la lune dans sa course se jette dans l'ombre de la terre.    - agri qui in publicum Campanum incurrebant, Cic. Agr. 2, 82: des terres qui faisaient incursion (s'enclavaient) dans le domaine campanien. [st1]3 [-] foncer sur qqn (en paroles).    - incurrere in aliquem: faire une sortie contre qqn. --- Treb. Fam 12, 16, 3. [st1]4 [-] tomber sur, arriver à; se présenter.    - casus qui in sapientem potest incurrere, Cic. Tusc. 5, 29: le hasard qui peut atteindre le sage.    - incurrunt tempora, Cic. de Or. 2, 139: il se présente des circonstances. --- cf. Cic. Top. 79 ; Part. 51.    - in oculos incurrentibus iis quos... Cic. Att. 12, 21, 5: alors que se présentent sous mes yeux des gens que...    - id quod oculis incurrit, Sen. Ben. 1, 5: ce qui saute aux yeux. [st1]5 [-] se jeter dans, donner dans, encourir.    - incurrere in odia hominum, Cic. Off. 1, 150: encourir la haine des hommes.    - incurrere in alterum genus injustitiae, Cic. Off. 1, 29: donner dans le second genre d'injustice, s'en rendre coupable. --- cf. Off. 3, 55.    - incurrere in varias reprehensiones, Cic. Fin. 1, 1: s'exposer à des critiques variées.    - incurrit laurus non solum in oculos, sed etiam in voculas malivolorum, Cic. Fam. 2, 16, 2: mes lauriers attirent non seulement les regards, mais encore les quolibets de la malveillance. [st1]6 [-] tomber dans, se rencontrer avec, coïncider.    - quem in diem incurrat (febris) nescio, Cic. Att. 7, 7, 3: quel est le jour de ta fièvre, je l'ignore.    - navigatio incurrit in ipsos etesias, Cic. Fam. 15, 11, 2: la traversée coïncide juste avec les vents étésiens.    - avec dat. natalis plebeis incurrens circensibus, Suet. Tib. 26: le jour anniversaire de naissance tombant aux jeux plébéiens. [st1]7 [-] arriver dans sa course (au cours d'un exposé) à.    - incurro in memoriam communium miseriarum, Cic. Br. 251: je m'engage dans le souvenir des malheurs publics.    - in nostra tempora incurrens, Cic. Q. 3, 5, 2: en m'engageant dans les événements contemporains. [st1]8 - tr. - assaillir.    - ingratos memoria incurrit, Sen. Ben. 1, 12, 1: le souvenir assaille les ingrats (s'impose à eux).
    * * *
        Incurro, incurris, incurri, incursum, incurrere. Liu. Courir dedens, ou contre.
    \
        Incurrere et offendere in tenebris. Cic. Trebucher, ou Heurter, Chopper.
    \
        Incurrit ager in agrum. Cic. Quand une piece de terre entre dedens une autre, et est enclavee dedens, Quand elle fait enclave.
    \
        Incurrere in aliquem. Cic. Le rencontrer.
    \
        Caeco impetu in alium incurrere. Cic. L'assaillir et se jecter sur luy à l'estourdi.
    \
        Incurrere in aliquem verbis. Trebonius Ciceroni. Se courroucer contre aucun, et luy dire grosses parolles, L'assaillir de parolles.
    \
        In crimen incurrere. Cic. Estre blasmé, Encourir blasme.
    \
        In difficultatem incurrere. Cic. Tomber en difficulté.
    \
        In domum atque famam alterius incurrere. Cic. Assaillir, Courir sus pour endommager.
    \
        In loca incurrere. Brutus ad Ciceronem. Faire des courses.
    \
        In memoriam communium miseriarum incurrere. Cic. Se souvenir de, etc.
    \
        Incurrere in morbos, in damna, in dedecora. Cic. Tomber en maladies.
    \
        In mucronem incurrere. Cic. S'enferrer de la poincte d'une espee.
    \
        In oculos incurrere. Cic. Quand quelque chose vient devant les yeulx, sans qu'on y pensast, laquelle on voit envi.
    \
        In odia hominum incurrere. Cic. Estre hay, Encourir la haine des hommes.
    \
        Neque grammaticam componere aggressi sumus: sed quum in ordinem incurreret, inhonoratam transire noluimus. Quintil. Pource qu'elle venoit en son ranc, ou en son ordre.
    \
        Incurrere in varias reprehensiones. Cic. Estre reprins de divers.
    \
        In tempora aliqua incurrere. Cic. Tomber sur le propos et mention des choses qui sont advenues en quelque temps.
    \
        Incurrit febris in tempus exercitationis. Celsus. Advient, Eschet.
    \
        Incurrit in voces maleuolorum nostra laurus. Ci. Les malvueillants en detractent et dient mal.
    \
        Incurrere in vrbanitatem facetosam hominum. Cic. Estre mocqué, Encourir les mocqueries et railleries des hommes.
    \
        Natalem suum plebeis incurrentem Circensibus, etc. Sueton. Qui escheoit les jours des jeux.
    \
        Quem in diem incurrat nescio. Cic. En quel jour il eschet, ou advient.
    \
        Si nulla fraudis incurrat suspicio. Papin. S'il ne survient aucun souspecon, etc.
    \
        Incurrit hic et alia inspectio. Triphonius. Il survient ici une autre consideration et regard, Il s'offre et presente ici, etc.
    \
        Acies incurrunt. Sil. Les armees courent l'une contre l'autre.
    \
        Hastis aduersis incurrere. Virgil. Jouster, et courir la lance l'un contre l'autre.

    Dictionarium latinogallicum > incurro

  • 8 inustus

    [st1]1 [-] inustus, a, um: non brûlé. [st1]2 [-] inustus, a, um: part. passé de inuro. - [abcl][b]a - brûlé (profondément), brûlé dans. - [abcl]b - marqué avec un fer chaud. - [abcl]c - imprimé, marqué. - [abcl]d - au fig. imprimé (en parl. d'une tache). - [abcl]e - imposé. - [abcl]f - profond.[/b]    - inusta, ōrum, n. Plin.: brûlures.    - inustum odium: haine profonde.
    * * *
    [st1]1 [-] inustus, a, um: non brûlé. [st1]2 [-] inustus, a, um: part. passé de inuro. - [abcl][b]a - brûlé (profondément), brûlé dans. - [abcl]b - marqué avec un fer chaud. - [abcl]c - imprimé, marqué. - [abcl]d - au fig. imprimé (en parl. d'une tache). - [abcl]e - imposé. - [abcl]f - profond.[/b]    - inusta, ōrum, n. Plin.: brûlures.    - inustum odium: haine profonde.
    * * *
        Inustus, Participium: vt, Vulnere sanguis inustus. Ouid. Sang bruslé dedens la playe, car icelle playe estoit faicte d'un tison ardant.

    Dictionarium latinogallicum > inustus

  • 9 labor

    [st1]1 [-] lābor, lābi, lapsus sum: - intr. -    - inf. arch. labier. a - glisser, couler, s'écouler, s'échapper, s'enfuir, fuir.    - labuntur anni: les années s’écoulent.    - labente die, Virg.: à la chute du jour.    - flumina sub terra labentia, Virg.: les fleuves qui coulent sous terre.    - sanguis tardior labebatur, Tac.: le sang circulait plus lentement. b - tomber en glissant, glisser, menacer ruine, s'écrouler, trébucher, chanceler, tomber.    - labi ex equo, Liv. (labi equo, Hor.): tomber de cheval.    - labi ex rupe, Curt.: tomber du haut d'un rocher.    - lapsa cadunt folia, Virg.: les feuilles se détachent et tombent.    - atra silex jam jam lapsura, Virg. En. 6: une roche noire, bientôt sur le point de glisser. c - faire un faux pas, faillir, s'égarer, se tromper.    - labi in officio, Cic.: manquer à son devoir.    - labentem rem publicam fulcire, Cic.: soutenir l’Etat chancelant.    - sed longius labor, Cic.: mais je m'écarte trop de mon sujet.    - labi mente: - [abcl]a - perdre la raison. - [abcl]b - Cels. tomber en défaillance, s'évanouir.    - recto itinere labi: s'écarter de la route directe.    - labi in aliqua re, Cic.: faillir en qqch. d - se laisser aller à, tomber dans, incliner vers, être entraîné.    - ad opinionem labi, Cic.: se laisser aller à une opinion, se ranger à une opinion.    - ad aliquem labi, Cic.: se ranger à l'avis de qqn.    - labor eo ut Epicuro assentiar, Cic.: j'en viens à partager l'avis d'Epicure. e - tomber dans un mauvais état, être en décadence, s'affaiblir.    - miserere domus labentis, Virg. En. 4: prends pitié d'une famille qui s'éteint. [st1]2 [-] lăbŏr (arch. lăbōs), ōris, m.: a - labeur, peine, effort, fatigue, travail, charge, tâche; activité, énergie, résistance (au travail).    - magno labore (magno cum labore): à force de travail.    - labor omnia vincit improbus, Virg.: un travail acharné vient à bout de tout.    - labore se reficere: se remettre de sa fatigue.    - labor est + inf.: il est difficile de.    - loca montana quae ipsis (= Romanis) capere labor erat, Liv. 39, 1: région montagneuse dont il leur était difficile de s'emparer.    - cotidiana exercitatione summi esse laboris, Caes.: être d'une très grande résistance grâce à un entraînement quotidien.    - certum 'st ad frugem adplicare animum, quamquam ibi labos grandis capitur, Plaut.: c'en est fait, je me voue à la sagesse, quelque laborieuse que soit la tâche qu'elle impose. b - souffrance, douleur, calamité, malheur, épreuve, désastre.    - Lucinae labores, Virg.: les douleurs de l'enfantement.    - maximus earum (apium) labor est initio veris, Col.: pour elles (les abeilles) la période la plus critique se situe au début du printemps. c - inquiétude, malaise, maladie, défaillance; éclipse.    - sulphurosi fontes labores nervorum reficiunt,Vitr. 8: les sources sulfureuses guérissent les maladies nerveuses.    - mox et frumentis labor additus, Virg.: bientôt la maladie frappa aussi les blés.    - labores lunae, solis: éclipses de la lune, du soleil. d - résultat d'un travail, ouvrage, oeuvre.    - boum labores diluere, Virg.: inonder le travail des boeufs (inonder les champs où les boeufs ont travaillé).    - periit labor irritus anni, Virg.: le travail de l'année est annéanti.    - pocula, veterum labor, V.-Fl.: coupes, oeuvre d'artistes anciens.
    * * *
    [st1]1 [-] lābor, lābi, lapsus sum: - intr. -    - inf. arch. labier. a - glisser, couler, s'écouler, s'échapper, s'enfuir, fuir.    - labuntur anni: les années s’écoulent.    - labente die, Virg.: à la chute du jour.    - flumina sub terra labentia, Virg.: les fleuves qui coulent sous terre.    - sanguis tardior labebatur, Tac.: le sang circulait plus lentement. b - tomber en glissant, glisser, menacer ruine, s'écrouler, trébucher, chanceler, tomber.    - labi ex equo, Liv. (labi equo, Hor.): tomber de cheval.    - labi ex rupe, Curt.: tomber du haut d'un rocher.    - lapsa cadunt folia, Virg.: les feuilles se détachent et tombent.    - atra silex jam jam lapsura, Virg. En. 6: une roche noire, bientôt sur le point de glisser. c - faire un faux pas, faillir, s'égarer, se tromper.    - labi in officio, Cic.: manquer à son devoir.    - labentem rem publicam fulcire, Cic.: soutenir l’Etat chancelant.    - sed longius labor, Cic.: mais je m'écarte trop de mon sujet.    - labi mente: - [abcl]a - perdre la raison. - [abcl]b - Cels. tomber en défaillance, s'évanouir.    - recto itinere labi: s'écarter de la route directe.    - labi in aliqua re, Cic.: faillir en qqch. d - se laisser aller à, tomber dans, incliner vers, être entraîné.    - ad opinionem labi, Cic.: se laisser aller à une opinion, se ranger à une opinion.    - ad aliquem labi, Cic.: se ranger à l'avis de qqn.    - labor eo ut Epicuro assentiar, Cic.: j'en viens à partager l'avis d'Epicure. e - tomber dans un mauvais état, être en décadence, s'affaiblir.    - miserere domus labentis, Virg. En. 4: prends pitié d'une famille qui s'éteint. [st1]2 [-] lăbŏr (arch. lăbōs), ōris, m.: a - labeur, peine, effort, fatigue, travail, charge, tâche; activité, énergie, résistance (au travail).    - magno labore (magno cum labore): à force de travail.    - labor omnia vincit improbus, Virg.: un travail acharné vient à bout de tout.    - labore se reficere: se remettre de sa fatigue.    - labor est + inf.: il est difficile de.    - loca montana quae ipsis (= Romanis) capere labor erat, Liv. 39, 1: région montagneuse dont il leur était difficile de s'emparer.    - cotidiana exercitatione summi esse laboris, Caes.: être d'une très grande résistance grâce à un entraînement quotidien.    - certum 'st ad frugem adplicare animum, quamquam ibi labos grandis capitur, Plaut.: c'en est fait, je me voue à la sagesse, quelque laborieuse que soit la tâche qu'elle impose. b - souffrance, douleur, calamité, malheur, épreuve, désastre.    - Lucinae labores, Virg.: les douleurs de l'enfantement.    - maximus earum (apium) labor est initio veris, Col.: pour elles (les abeilles) la période la plus critique se situe au début du printemps. c - inquiétude, malaise, maladie, défaillance; éclipse.    - sulphurosi fontes labores nervorum reficiunt,Vitr. 8: les sources sulfureuses guérissent les maladies nerveuses.    - mox et frumentis labor additus, Virg.: bientôt la maladie frappa aussi les blés.    - labores lunae, solis: éclipses de la lune, du soleil. d - résultat d'un travail, ouvrage, oeuvre.    - boum labores diluere, Virg.: inonder le travail des boeufs (inonder les champs où les boeufs ont travaillé).    - periit labor irritus anni, Virg.: le travail de l'année est annéanti.    - pocula, veterum labor, V.-Fl.: coupes, oeuvre d'artistes anciens.
    * * *
    I.
        Labor, priore prod. laberis, pen. corr. lapsus sum, labi. Cic. Cheoir et tomber petit à petit.
    \
        Labi, Glisser, Griller, Couler.
    \
        Anguis labitur, pisces in aqua, muraena, et quicquid motu lubrico est, labitur. Glisse ou eschappe en glissant et se coulant.
    \
        Pennis labi. Virgil. Voler, ou Descendre en volant.
    \
        Occulte labitur aetas. Ouid. S'en va, Se passe, S'escoule.
    \
        Lachrymae labuntur. Ouid. Tombent.
    \
        Labi. Cic. Tomber en povreté.
    \
        Labi. Cic. Faillir, Errer.
    \
        Labebar longius, nisi me retinuissem. Cic. Je sortoye fort hors de propos, si etc.
    \
        Labi in adulationem. Tacit. Tomber en flaterie, Devenir flateur.
    \
        Labi imprudentia. Cic. Faillir par imprudence.
    \
        Labi mente. Celsus. Perdre l'entendement.
    II.
        Labor, priore correpta, laboris, ma. g. Labeur, Peine et travail, soit de corps ou d'esprit.
    \
        Sine labore. Cic. Sans peine et travail.
    \
        Lunae labores. Virgil. Eclipse de lune.
    \
        Solis labores. Virgil. Eclipse de soleil.
    \
        Effusus labor omnis. Virgil. Toute la peine a esté perdue.
    \
        Nullo labore aliquid facere. Cic. Sans peine.
    \
        Imponere laborem. Cic. Bailler peine, Imposer et encharger.
    \
        Iniungere laborem alicui. Quintil. Enjoindre.
    \
        Labori esse alicui. Cic. Luy bailler peine, ennuy et fascherie.
    \
        Esse in labore. Plin. Estre à la besongne, Labourer, Travailler, Besongner.
    \
        Suscipere laborem. Cic. Prendre peine.
    \
        Labor, apud poetas frequenter pro periculo, calamitate, vel alio quouis incommodo. Virg. Ennuy, Peine, Povreté, Adversité, Peril, Danger, Mal, Disette.
    \
        Primos Lucinae experta labores. Virgil. Estant au travail de son premier enfant.

    Dictionarium latinogallicum > labor

  • 10 legatarius

    lēgātārĭus, a, um imposé à un légataire, stipulé par un testateur. --- --- Tert. Spect. 6.    - lēgātārĭus, ĭi, m.: le légataire. --- Suet. Galb. 5 ; Dig. 41, 3, 14.    - lēgātārĭa, ae, f.: la légataire. --- Ulp. 19, 11, 43; 33, 4, 2.
    * * *
    lēgātārĭus, a, um imposé à un légataire, stipulé par un testateur. --- --- Tert. Spect. 6.    - lēgātārĭus, ĭi, m.: le légataire. --- Suet. Galb. 5 ; Dig. 41, 3, 14.    - lēgātārĭa, ae, f.: la légataire. --- Ulp. 19, 11, 43; 33, 4, 2.
    * * *
        Legatarius, Iustinianus. A qui on a laissé quelque chose par testament, Legataire.
    \
        Legataria Prouincia. Cic. Qui est deleguee et commise à aucun.

    Dictionarium latinogallicum > legatarius

  • 11 negotium

    nĕgōtĭum, ĭi (i), n. [nec + otium absence de loisir]: [st1]1 [-] occupation, activité, besogne, travail, affaire, ce qui reste à faire.    - nihil habet negotii, Cic.: il n'a rien à faire.    - otium negotii inopiā constitutum, Cic.: loisir imposé par le manque d'affaires.    - discurrere in multa negotia, Sen.: changer sans cesse d'occupations.    - quid vobis istic negotii in meo (agro) est? Cic. Tull. 20: qu'avez-vous à faire ici sur mes terres?    - negotium suum gerere otiose: s’occuper uniquement de ses affaires personnelles sans se mêler de politique.    - memento consilii me hoc esse negotium magis aliquanto quam fortunae putare, Cic.: souviens-toi qu'à mon avis c'est affaire de sagesse bien plus que de chance.    - ii qui suum negotium gerunt otiosi, Cic.: ceux qui s'occupent de leurs propres affaires sans se mêler de politique.    - carbonarium negotium exercuit, V.-Aur.: il exerça le métier de charbonnier. [st1]2 [-] occupation politique, devoir, fonction, opération; charge, soin, obligation (d'un magistrat).    - in negotio esse, Cic.: occuper des fonctions publiques.    - negotium dare alicui ut... Cic.: charger qqn de, donner à qqn la mission de.    - cum tibi sorte obtigisset uti jus diceres, quantum negoti haberes numquam cogitasti? Cic. Verr.: quand le sort t'eut désigné pour rendre la justice, n'as-tu pas réfléchi à l'importance de ta fonction?    - in magno negotio habuit + inf. Suet.: il eut grand soin de. [st1]3 [-] au plur. les affaires publiques, le gouvernement.    - negotia (publica), Cic.: l'administration, le gouvernement.    - negotia pro solatiis accipiens, Tac.: cherchant sa consolation dans les soins de l'empire. [st1]4 [-] affaire d'argent, intérêts, négoce.    - magna in tua provincia negotia habet, Cic.: il a dans ton gouvernement des intérêts considérables.    - ne Bithyna negotia perdas, Hor.: pour ne pas perdre le bénéfice de tes affaires en Bithynie. [st1]5 [-] affaire difficile, difficulté, peine, embarras, tracas, désagrément.    - negotii est: c’est une affaire, il y a difficulté à.    - quid est negotii convincere: quelle difficulté y a-t-il à démontrer...?    - nihil est negoti rem publicam reciperare: ce n'est pas une affaire de restaurer l'Etat.    - magno negotio, Cels.: à grand-peine    - nullo negotio, Cic.: sans peine, sans difficulté.    - sine negotio, Nep.: sans peine, sans difficulté.    - nihil negotii est + prop. inf.: il n'est pas difficile de.    - quid est negotii + inf.: est-il malaisé de...?    - satis negotii habeo in + abl. Cic.: j'ai assez à faire de...    - negotium alicui contrahere (facessere, concinnare): créer (susciter) des embarras à qqn, causer des désagréments à qqn.    - negotio aliquem solvere, Cic.: tirer qqn d'affaire.    - habere negotium cum aliquo, Liv.: avoir affaire à qqn.    - Pompeio est negotium cum Caesare: Pompée a des difficultés avec César.    - neque de hac re negotium est quin... Plaut.: et il n'y a pas d'obstacle à ce que... [st1]6 [-] affaire judiciaire, contestation, procès.    - negotia forensia, Cic.: les affaires du barreau.    - affligere negotium, Suet.: faire perdre un procès. [st1]7 [-] état des affaires, événement, situation; chose, objet; être, créature (negotium = res).    - suam culpam ad negotia transferre, Sall.: s'en prendre aux circonstances.    - inter haec negotia, Sall.: pendant ce temps-là.    - in atroci negotio, Sall.: dans une grave conjoncture.    - Teucris illa lentum negotium est, Cic.: cette Troyenne est une créature lente.
    * * *
    nĕgōtĭum, ĭi (i), n. [nec + otium absence de loisir]: [st1]1 [-] occupation, activité, besogne, travail, affaire, ce qui reste à faire.    - nihil habet negotii, Cic.: il n'a rien à faire.    - otium negotii inopiā constitutum, Cic.: loisir imposé par le manque d'affaires.    - discurrere in multa negotia, Sen.: changer sans cesse d'occupations.    - quid vobis istic negotii in meo (agro) est? Cic. Tull. 20: qu'avez-vous à faire ici sur mes terres?    - negotium suum gerere otiose: s’occuper uniquement de ses affaires personnelles sans se mêler de politique.    - memento consilii me hoc esse negotium magis aliquanto quam fortunae putare, Cic.: souviens-toi qu'à mon avis c'est affaire de sagesse bien plus que de chance.    - ii qui suum negotium gerunt otiosi, Cic.: ceux qui s'occupent de leurs propres affaires sans se mêler de politique.    - carbonarium negotium exercuit, V.-Aur.: il exerça le métier de charbonnier. [st1]2 [-] occupation politique, devoir, fonction, opération; charge, soin, obligation (d'un magistrat).    - in negotio esse, Cic.: occuper des fonctions publiques.    - negotium dare alicui ut... Cic.: charger qqn de, donner à qqn la mission de.    - cum tibi sorte obtigisset uti jus diceres, quantum negoti haberes numquam cogitasti? Cic. Verr.: quand le sort t'eut désigné pour rendre la justice, n'as-tu pas réfléchi à l'importance de ta fonction?    - in magno negotio habuit + inf. Suet.: il eut grand soin de. [st1]3 [-] au plur. les affaires publiques, le gouvernement.    - negotia (publica), Cic.: l'administration, le gouvernement.    - negotia pro solatiis accipiens, Tac.: cherchant sa consolation dans les soins de l'empire. [st1]4 [-] affaire d'argent, intérêts, négoce.    - magna in tua provincia negotia habet, Cic.: il a dans ton gouvernement des intérêts considérables.    - ne Bithyna negotia perdas, Hor.: pour ne pas perdre le bénéfice de tes affaires en Bithynie. [st1]5 [-] affaire difficile, difficulté, peine, embarras, tracas, désagrément.    - negotii est: c’est une affaire, il y a difficulté à.    - quid est negotii convincere: quelle difficulté y a-t-il à démontrer...?    - nihil est negoti rem publicam reciperare: ce n'est pas une affaire de restaurer l'Etat.    - magno negotio, Cels.: à grand-peine    - nullo negotio, Cic.: sans peine, sans difficulté.    - sine negotio, Nep.: sans peine, sans difficulté.    - nihil negotii est + prop. inf.: il n'est pas difficile de.    - quid est negotii + inf.: est-il malaisé de...?    - satis negotii habeo in + abl. Cic.: j'ai assez à faire de...    - negotium alicui contrahere (facessere, concinnare): créer (susciter) des embarras à qqn, causer des désagréments à qqn.    - negotio aliquem solvere, Cic.: tirer qqn d'affaire.    - habere negotium cum aliquo, Liv.: avoir affaire à qqn.    - Pompeio est negotium cum Caesare: Pompée a des difficultés avec César.    - neque de hac re negotium est quin... Plaut.: et il n'y a pas d'obstacle à ce que... [st1]6 [-] affaire judiciaire, contestation, procès.    - negotia forensia, Cic.: les affaires du barreau.    - affligere negotium, Suet.: faire perdre un procès. [st1]7 [-] état des affaires, événement, situation; chose, objet; être, créature (negotium = res).    - suam culpam ad negotia transferre, Sall.: s'en prendre aux circonstances.    - inter haec negotia, Sall.: pendant ce temps-là.    - in atroci negotio, Sall.: dans une grave conjoncture.    - Teucris illa lentum negotium est, Cic.: cette Troyenne est une créature lente.
    * * *
        Negotium, negotii. Cic. Affaire, Negoce, Charge, Soing.
    \
        Negotii plenus. Plaut. Plein d'affaires, Qui ha force affaires, et qui est fort empesché, Encombré d'affaires.
    \
        Sed quid negotii, quamobrem succenses mihi? Plaut. Mais pourquoy est ce que tu te courrouces à moy?
    \
        Lautum negotium. Cic. Id est, egregium. Excellent.
    \
        Non sine negotio. Plin. Non pas sans peine, Mal aiseement.
    \
        Nullo negotio. Ci. Facilement, Aiseement, Sans difficulté, Sans peine.
    \
        Nullo negotio occisus. Cic. Pour peu d'argent.
    \
        Dare negotium. Caesar, Dat negotium Senonibus, vti ea quae apud eos gerantur, cognoscant. Donne charge de, etc.
    \
        Exhibere alicui negotium. Cic. Luy faire de la fascherie, Le molester, Le harceler, Luy bailler bien des affaires.
    \
        Facessere negotium alicui, Idem. Cic. Donner ennuy et fascherie, Accuser et mettre en danger par accusation.
    \
        Sui negotii bene gerens. Cice. Qui fait bien ses besongnes et affaires.
    \
        Plurimum in eo negotii habui. Cic. J'ay eu fort affaire à cela, et y ay fort travaillé.
    \
        Molestis operosisque negotiis implicari. Cic. Estre encombré d'affaires.
    \
        Propere et celeriter obiectum est mihi negotium. Plaut. On m'a baillé fort à faire, On m'a bien baillé de la besongne.
    \
        Offerre se negotiis alienis. Iulianus. Se presenter et offrir ou ingerer de faire les affaires d'autruy sans mandement.
    \
        Tanto negotio, tantis opibus oppidum oppugnabam. Cic. A si grande peine.
    \
        Nullo negotio recuperari aliquid posse. Asinius Pollio Ciceroni. Facilement.
    \
        Subire negotium. Quintil. Prendre la charge de quelque affaire, Se charger de, etc. Entreprendre.
    \
        Est mihi negotium. Plaut. J'ay à faire.
    \
        Mirabar quid hic negotii esset tibi. Terent. Quel affaire tu avois ici.
    \
        Pompeio cum Caesare est negotium. Caelius ad Ciceronem. Pompee ha quelque affaire avec Cesar.
    \
        Ita negotium est. Plaut. L'affaire le requiert ainsi.
    \
        Sic verba hic facio, quasi negotii nihil siet. Plaut. Comme si je n'avoye que faire.
    \
        Quam scilicet comprimere nihil est negotii. Cic. Il n'y a que faire, Il est facile.
    \
        Magnum negotium est nauigare, atque id mense Quintili. Cic. C'est grande peine et travail.
    \
        Non id mihi negotium fuit. Gellius. J'avoye bien autre chose à penser. B.
    \
        Suscipere, administrare, et conficere negotium. Cic. Entreprendre, Faire et parfaire.

    Dictionarium latinogallicum > negotium

  • 12 praeeo

    praeĕo, īre, īvi (ĭi), ĭtum, [prae + eo] intr. et tr. [st1]1 [-] aller devant, marcher devant, précéder, devancer, dépasser, guider (au pr. et au fig.).    - novi praeeunt fasces, Ov.: de nouveaux faisceaux précèdent les magistrats (une nouvelle magistrature commence).    - totâ praeeunte carinâ, Virg. En. 5, 186: sa galère dépassant (l'autre) de toute sa longueur.    - praeire exercitui, Varr.: marcher en tête de l'armée.    - praeire aliquem, Tac.: précéder qqn.    - naturâ ipsâ praeeunte, Cic. Fin. 5, 21, 58: par l'inspiration de la nature elle-même.    - praeire famam, Tac.: devancer la renommée. [st1]2 [-] dire le premier, réciter le premier, dicter; prescrire, instruire, enseigner.    - legentibus singulis praeire, Quint. 2, 5, 3: donner, en lisant, le ton à chaque élève.    - qqf. + verbis ou voce, ou absol. - praeire aliquid (alicui): prononcer (avant qqn) une formule (de prière, de serment...).    - praeire preces alicui, Curt.: prononcer avant qqn la formule des prières.    - praeeunte nullo jurare, Plin.-jn.: prêter serment, sans que personne en impose la formule.    - de scripto praeire, Plin. 28, 2, 3, § 12: lire le premier une formule écrite.    - uti decemviri praeierunt, Liv. 43, 13: suivant la prescription des décemvirs.    - de officio judicis praeire tibi me vis, Gell. 14, 2, 12: tu veux que je t'enseigne les devoirs d'un juge.
    * * *
    praeĕo, īre, īvi (ĭi), ĭtum, [prae + eo] intr. et tr. [st1]1 [-] aller devant, marcher devant, précéder, devancer, dépasser, guider (au pr. et au fig.).    - novi praeeunt fasces, Ov.: de nouveaux faisceaux précèdent les magistrats (une nouvelle magistrature commence).    - totâ praeeunte carinâ, Virg. En. 5, 186: sa galère dépassant (l'autre) de toute sa longueur.    - praeire exercitui, Varr.: marcher en tête de l'armée.    - praeire aliquem, Tac.: précéder qqn.    - naturâ ipsâ praeeunte, Cic. Fin. 5, 21, 58: par l'inspiration de la nature elle-même.    - praeire famam, Tac.: devancer la renommée. [st1]2 [-] dire le premier, réciter le premier, dicter; prescrire, instruire, enseigner.    - legentibus singulis praeire, Quint. 2, 5, 3: donner, en lisant, le ton à chaque élève.    - qqf. + verbis ou voce, ou absol. - praeire aliquid (alicui): prononcer (avant qqn) une formule (de prière, de serment...).    - praeire preces alicui, Curt.: prononcer avant qqn la formule des prières.    - praeeunte nullo jurare, Plin.-jn.: prêter serment, sans que personne en impose la formule.    - de scripto praeire, Plin. 28, 2, 3, § 12: lire le premier une formule écrite.    - uti decemviri praeierunt, Liv. 43, 13: suivant la prescription des décemvirs.    - de officio judicis praeire tibi me vis, Gell. 14, 2, 12: tu veux que je t'enseigne les devoirs d'un juge.
    * * *
        Praeeo, praeis, praeiui, pen. prod. praeitum, pen. corr. praeire. Liu. Aller devant.
    \
        Praei verbis quod vis. Plaut. Di moy ce que tu veuls que je face.
    \
        Mihi praeire digneris quid me putes obseruare debere. Plin. iunior. Monstre moy ce que tu veuls que je face.
    \
        Praeire verba. Liu. Prononcer certaines parolles, lesquelles un autre redit apres nous.
    \
        Praeire obsecrationem. Sueton. Dicter.
    \
        Vt vobis voce praeirent quid iudicaretis. Cic. Jusques à vous dire, et faire vostre lecon comment vous devez juger.
    \
        Praeire de scripto. Pli. Lire à aucun ce que nous voulons qu'il die.
    \
        Si de omni officio iudicis praeire tibi me vis. Gellius. Si tu veuls que je te die ce que je veulx que tu face.
    \
        Praeeunt discipulis praeceptores. Quintil. Les enseignent.

    Dictionarium latinogallicum > praeeo

  • 13 quasi

    [st1]1 [-] quăsĭ, conj. - [abcl][b]a - avec subj. et ordin. concordance des temps: comme si. - [abcl]b - avec subj.: sous prétexte que. - [abcl]c - avec l'indic. et ordin. avec ita ou sic: comme, de même que.[/b]    - avec un corrélatif - proinde (perinde...) quasi: comme si.    - quasi vero mihi difficile sit...: comme si vraiment il était difficile pour moi...    - quasi res dubia sit, Cic.: comme si le fait était douteux.    - Da. modo introii. Si. Quasi ego, quamdudum, rogem, Ter. And. 5, 2: Da. je suis entré à l'instant. Si. Comme si je te demandais depuis combien de temps!    - assimulare quasi, Ter.: faire comme si.    - assimulabo, quasi nunc exeam, Ter. Eun. 3, 2, 8: je vais faire semblant de sortir maintenant.    - avec subj. et syntaxe de si - Pisistratus, quasi sibi non patriae vicisset, tyrannidem per dolum occupat, Just. 2: Pisistrate, comme s'il avait triomphé pour lui seul et non pour sa patrie, s'élève, par ruse, à la tyrannie.    - avec un part. - sic avide didici quasi cupiens, Cic. CM. 26: j'ai étudié aussi avidement que si je désirais.    - duxit legiones quasi proelio certaturus, Tac. An. 15: il fit avancer ses troupes comme pour combattre.    - avec abl. absolu - quasi confecto proelio: comme si la bataille était finie.    - exuti tribunatu quasi principem non quidem odissent, sed tamen existimarentur, Tac. An. 15: ils furent dépouillés du tribunat sous prétexte que, s'ils n'étaient pas les ennemis du prince, ils passaient pour l'être.    - quasi poma ex arboribus, cruda si sint, vix evelluntur, sic...: de même que l'on a du mal à arracher les fruits des arbres, quand ces fruits ne sont pas mûrs, de même... [st1]2 [-] quăsĭ, adv.: - [abcl][b]a - comme, pour ainsi dire. - [abcl]b - presque, environ, à peu près.[/b]    - Parthi quasi documentum victoriae jusserant, Tac. An. 15: les Parthes avaient imposé (cet ouvrage) comme preuve de leur victoire.    - Neapolim quasi Graecam urbem delegit, Tac. An. 15: il choisit Naples, en qualité de ville grecque.    - quasi in extrema pagina, Cic. Or. 13, 41: presque à la fin de la page.    - Socrates, humanae sapientiae quasi quoddam terrestre oraculum, Val.-Max.: Socrate, qui fut une sorte d'oracle de la sagesse humaine sur la terre.    - neque sunt isti audiendi qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt, Cic. Lael.: et il ne faut pas écouter ceux qui veulent que la vertu soit insensible et, pour ainsi dire, de fer.    - quasi precario regnare, Lhom.: régner, pour ainsi dire, à titre précaire.    - praesidio quasi duum milium peditum montem occupat, Sall. J. 50, 3: il fait occuper la montagne avec une garnison d'environ deux mille fantassins.    - quod ii ferunt animo iniquo qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt, Cic. Tusc. 2, 5: c'est ce que supportent avec peine ceux qui sont pour ainsi dire liés et voués à des doctrines certaines et fixées.    - quasi joco, quasi serio, Spart. Get. 4.: moitié par badinage, moitié sérieusement.
    * * *
    [st1]1 [-] quăsĭ, conj. - [abcl][b]a - avec subj. et ordin. concordance des temps: comme si. - [abcl]b - avec subj.: sous prétexte que. - [abcl]c - avec l'indic. et ordin. avec ita ou sic: comme, de même que.[/b]    - avec un corrélatif - proinde (perinde...) quasi: comme si.    - quasi vero mihi difficile sit...: comme si vraiment il était difficile pour moi...    - quasi res dubia sit, Cic.: comme si le fait était douteux.    - Da. modo introii. Si. Quasi ego, quamdudum, rogem, Ter. And. 5, 2: Da. je suis entré à l'instant. Si. Comme si je te demandais depuis combien de temps!    - assimulare quasi, Ter.: faire comme si.    - assimulabo, quasi nunc exeam, Ter. Eun. 3, 2, 8: je vais faire semblant de sortir maintenant.    - avec subj. et syntaxe de si - Pisistratus, quasi sibi non patriae vicisset, tyrannidem per dolum occupat, Just. 2: Pisistrate, comme s'il avait triomphé pour lui seul et non pour sa patrie, s'élève, par ruse, à la tyrannie.    - avec un part. - sic avide didici quasi cupiens, Cic. CM. 26: j'ai étudié aussi avidement que si je désirais.    - duxit legiones quasi proelio certaturus, Tac. An. 15: il fit avancer ses troupes comme pour combattre.    - avec abl. absolu - quasi confecto proelio: comme si la bataille était finie.    - exuti tribunatu quasi principem non quidem odissent, sed tamen existimarentur, Tac. An. 15: ils furent dépouillés du tribunat sous prétexte que, s'ils n'étaient pas les ennemis du prince, ils passaient pour l'être.    - quasi poma ex arboribus, cruda si sint, vix evelluntur, sic...: de même que l'on a du mal à arracher les fruits des arbres, quand ces fruits ne sont pas mûrs, de même... [st1]2 [-] quăsĭ, adv.: - [abcl][b]a - comme, pour ainsi dire. - [abcl]b - presque, environ, à peu près.[/b]    - Parthi quasi documentum victoriae jusserant, Tac. An. 15: les Parthes avaient imposé (cet ouvrage) comme preuve de leur victoire.    - Neapolim quasi Graecam urbem delegit, Tac. An. 15: il choisit Naples, en qualité de ville grecque.    - quasi in extrema pagina, Cic. Or. 13, 41: presque à la fin de la page.    - Socrates, humanae sapientiae quasi quoddam terrestre oraculum, Val.-Max.: Socrate, qui fut une sorte d'oracle de la sagesse humaine sur la terre.    - neque sunt isti audiendi qui virtutem duram et quasi ferream esse quandam volunt, Cic. Lael.: et il ne faut pas écouter ceux qui veulent que la vertu soit insensible et, pour ainsi dire, de fer.    - quasi precario regnare, Lhom.: régner, pour ainsi dire, à titre précaire.    - praesidio quasi duum milium peditum montem occupat, Sall. J. 50, 3: il fait occuper la montagne avec une garnison d'environ deux mille fantassins.    - quod ii ferunt animo iniquo qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt, Cic. Tusc. 2, 5: c'est ce que supportent avec peine ceux qui sont pour ainsi dire liés et voués à des doctrines certaines et fixées.    - quasi joco, quasi serio, Spart. Get. 4.: moitié par badinage, moitié sérieusement.
    * * *
        Quasi, Aduerbium similitudinis. Plaut. Comme.
    \
        Quasi affuerim simulabo. Plaut. Comme si je y eusse esté.
    \
        Quasi de_improuiso respice ad eum. Terent. Comme si tu ne l'avois point apperceu.
    \
        Quasi tu dicas me te velle argento circunducere. Plautus. Comme si tu disois que je, etc. Tes parolles vallent autant que si tu disois que, etc.
    \
        Quasi vero. Cicero, Quasi vero id cupiditate defendendae nobilitatis, aut studio partium fecerit. Comme s'il avoit, etc.
    \
        Hora quasi septima. Sueton. Presque.

    Dictionarium latinogallicum > quasi

  • 14 indico

    1.
    in-dĭco, āvi, ātum, āre, v. a. (indicasso, is, for indicavero, is, Plaut. Poen. 4, 2, 66; id. Rud. 4, 3, 89), to point out, indicate (class.).
    I.
    In gen., to show, declare, disclose, make known, reveal, betray.
    A.
    Of persons:

    rem omnem dominae indicavit,

    Cic. Clu. 64, 180:

    Catilina non se purgavit, sed indicavit,

    id. Mur. 25, 51:

    conscios delendae tyrannidis,

    id. Tusc. 2, 22, 52: jam me vobis indicabo, will betray or accuse myself, id. Arch. 11, 28:

    indicabo meum consilium tibi,

    id. Fam. 10, 21, 2:

    rem patri,

    Ter. Ad. 4, 4, 19:

    causam publicae pestis,

    Liv. 8, 18, 4:

    de conjuratione,

    to give information, inform, Sall. C. 48, 4:

    quis tibi de epistulis istis indicavit,

    Cic. Fl. 37, 92; Sall. C. 30, 6:

    aliquid in vulgus,

    to make publicly known, Cic. Univ. 2:

    satis est actori sic indicare,

    Quint. 4, 2, 7.—With rel. clause:

    contentus indicare quid facti sit,

    Quint. 4, 2, 128.—With acc. and inf.:

    digitis ita figuratis ut temporis et aevi (Janum) esse deum indicent,

    Plin. 34, 7, 16, § 33.—
    B.
    Of things concr. and abstr.:

    vultus indicat mores,

    shows, indicates, Cic. Leg. 1, 9; id. Brut. 94, 324:

    lacrimis dolorem,

    Nep. Att. 4 fin.:

    hoc res ipsa indicat,

    Ter. Eun. 4, 3, 16:

    id esse verum parva haec fabella indicat,

    Phaedr. 1, 15, 3:

    supercilia maxime indicant factum,

    Plin. 11, 37, 51, § 138:

    ut epularum sollemnium fides ac tibiae... indicant,

    Cic. de Or. 3, 51, 197. — Pass.:

    aetas veterinorum indicatur dentibus,

    Plin. 11, 37, 64, § 168:

    cum res non gesta indicatur, sed ut sit gesta ostenditur,

    Quint. 9, 2, 40. —
    II.
    In partic.
    A.
    To intimate, give a hint of, to state briefly, mention:

    indicare convenit, quae prodit Onesicritus,

    Plin. 6, 23, 26, § 96:

    aliquid obiter,

    id. 33, 1, 5, § 15:

    nominatim,

    id. 15, 14, 15, § 49:

    ut indicavimus,

    id. 36, 15, 24, § 115.—
    B.
    To set or tell the price of a thing, to value, put a price on: hanc eme. Do. Modo ut sciam, quanti indicet, etc., Plaut. Pers. 4, 4, 25:

    indica, fac pretium,

    id. ib. 37:

    cum postulasset, ut sibi fundus semel indicaretur,

    Cic. Off. 3, 15, 62. —
    C.
    In jurid. Lat., to carry on a judicial process to conviction:

    Indicasse est detulisse, arguisse, accusasse et convicisse,

    Dig. 50, 16, 197.
    2.
    in-dīco, xi, ctum, 3 ( imp. indice, Plaut. Ps. 1, 5, 132:

    indixti for indixisti,

    Front. de Cels. Ep. 3), v. a. [in-dico], to declare publicly, to proclaim, publish, announce, to appoint (class.):

    totius Galliae concilium Bibracte indicitur,

    Caes. B. G. 7, 63; Liv. 1, 50, 4:

    forum,

    Verg. A. 5, 758: Romae [p. 934] dierum viginti supplicatio indicitur, Caes. B. G. 7, 90:

    exercitum in aliquem locum,

    to order it to, Liv. 6, 12; cf.

    of time: comitia in trinum nundinum,

    id. 3, 35, 1:

    bellum populo Romano suo nomine indixit,

    Cic. Cat. 2, 6, 14; cf. Varr. L. L. 6, § 61 Müll.:

    dies indicta pugnae,

    Liv. 10, 27, 3:

    justitium,

    Cic. Phil. 5, 12, 31: familiaribus cenas, to invite one ' s self as their guest, Suet. Ner. 27:

    iter alicui,

    Verg. A. 7, 468:

    funus,

    to invite to a funeral, Varr. L. L. 6, § 61 Müll.; Cic. Leg. 2, 24, 61; Suet. Caes. 84:

    simul divom templis indicit honorem,

    a thanksgiving, Verg. A. 1, 632; 3, 264; Sil. 7, 90.—With ut:

    in diem certam ut ad lucum Ferentinae conveniant indicit,

    Liv. 1, 50, 1. —
    B.
    Trop.:

    qui ipsi sibi bellum indixissent,

    are their own enemies, Cic. Fin. 5, 10, 29:

    philosophiae bellum indicere,

    id. de Or. 2, 37, 55.—
    II.
    Esp.
    A.
    To appoint a place of gathering, fix, name a destination or rendezvous:

    exercitu indicto ad portam Esquilinam in posteram diem,

    Liv. 6, 22, 8:

    exercitus omnis Aquiloniam est indictus,

    id. 10, 38, 4:

    exercitus Pisas indictus erat,

    id. 40, 41, 7:

    clam exercitu indicto,

    id. 41, 14, 2.—
    B.
    To impose, enjoin, inflict:

    multam,

    to impose a penalty, Plin. 18, 3, 3, § 11:

    tributum,

    Liv. 4, 60; cf.:

    servorum numerum et pondus argenti senatoribus,

    Tac. H. 3, 58:

    populo famem indixit,

    Suet. Cal. 26 fin.:

    sibimet ipse exsilium indixit,

    Liv. 39, 52, 9; cf.: sibi patientiam, to enjoin upon one ' s self, Sen. Ep. 123, 5:

    iter ad regem Latinum Indicit primis juvenum,

    Verg. A. 7, 468:

    certum dominis servorum numerum,

    Suet. Ner. 44; id. Aug. 25:

    libertus, cui patronus operas indicere vellet,

    to prescribe, Gai. Inst. 4, 162.

    Lewis & Short latin dictionary > indico

  • 15 injungo

    in-jungo, xi, ctum, 3, v. a., to join into something.
    I.
    Lit.
    A.
    To join or fasten into:

    tignos in asseres,

    Liv. 44, 5, 4: arborem scrobi, to set or plant into, Pall. Febr. 10, 1;

    so without scrobi,

    id. ib. 1, 6, 5.—
    B.
    To join with, to join, unite, attach to any thing:

    vineas et aggerem muro,

    Liv. 37, 26, 8:

    vineas moenibus,

    id. 5, 7, 2:

    area injuncta domui,

    Dig. 2, 57:

    pondus,

    to hang on, Col. 6, 2, 7: nutrienda sarmenta putator injungit, fastens on, i. e. does not cut off, Pall. 1, 6, 9.— Transf.:

    injungere marem feminae,

    Col. 6, 37, 2.—
    II.
    Trop.
    A.
    To inflict, occasion, bring upon (syn. impono):

    civitatibus aeternam servitutem,

    Caes. B. G. 7, 77:

    alicui novum laborem,

    Liv. 5, 4, 3:

    alicui onus,

    id. 26, 35, 9:

    alicui leges,

    id. 39, 37, 8:

    injuriam a nobis repulsam aliis,

    id. 3, 65, 11:

    ignominiam alicui,

    id. 8, 32, 15:

    delectus,

    Tac. Agr. 15:

    tributum,

    id. G. 25: sibi tormentum, to torment one ' s self, Plin. Pan. 86, 1.—
    B.
    To lay or impose upon as a burden; to charge, enjoin (syn. mando):

    alicui munus comitiorum habendorum,

    Liv. 3, 35, 7; cf.:

    injuncta imperii munera,

    Tac. Agr. 13:

    injuncta militia,

    Liv. 32, 3, 4:

    quid a te jucundius mihi potuit injungi, quam, etc.,

    Plin. Ep. 2, 18, 1:

    nova alicui,

    id. Pan. 94, 2:

    mihi Bassus injunxerat ut, etc.,

    id. Ep. 4, 9, 4; 4, 13, 11:

    injungo mihi ut,

    I have determined, id. ib. 10, 55:

    alicui superlationem,

    Val. Max. 6, 9, n. 12: nec sibi ullius rei moram necessitatemque injungebat, quin, etc., i. e. permitted nothing, however pressing, to hinder, etc., Auct. B. Alex. 44, 5:

    jusjurandi religionem,

    to impose the obligation of an oath, Gai. Inst. 4, 181.

    Lewis & Short latin dictionary > injungo

  • 16 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 17 describo

    describo, ĕre, scripsi, scriptum - tr. - [st2]1 [-] copier, transcrire. [st2]2 [-] dessiner, tracer, écrire. [st2]3 [-] dépeindre, représenter, décrire; raconter; noter (en mauvaise part), censurer, blâmer. [st2]4 [-] partager, répartir, distribuer, assigner, diviser. [st2]5 [-] imposer, taxer. [st2]6 [-] rendre (la justice).    - describere rationes, Cic.: mettre ses comptes en état.    - me latronem describebant, Cic. Mil. 18, 47: ils me représentaient comme un brigand.    - describere jura: rendre la justice.
    * * *
    describo, ĕre, scripsi, scriptum - tr. - [st2]1 [-] copier, transcrire. [st2]2 [-] dessiner, tracer, écrire. [st2]3 [-] dépeindre, représenter, décrire; raconter; noter (en mauvaise part), censurer, blâmer. [st2]4 [-] partager, répartir, distribuer, assigner, diviser. [st2]5 [-] imposer, taxer. [st2]6 [-] rendre (la justice).    - describere rationes, Cic.: mettre ses comptes en état.    - me latronem describebant, Cic. Mil. 18, 47: ils me représentaient comme un brigand.    - describere jura: rendre la justice.
    * * *
        Describo, describis, pen. prod. descripsi, descriptum, describere. Cic. Doubler une escripture, Transcrire, Copier.
    \
        Describere librum ab aliquo. Cic. Copier sur l'exemplaire d'aucun.
    \
        Describere rationes. Ci. Dire et mettre par ordre ses raisons, Raconter.
    \
        Describere. Cic. Diviser et mettre quelque chose par ordonnance, Distribuer, Assigner, Departir.
    \
        Duodena describit in singulos homines iugera. Cic. Depart et ordonne, Fait estat à douze arpents pour homme.
    \
        Quum Athenienses, victis Persis, Graeciae tributum in tutelam classis descripsissent. Iustinus. Eussent imposé.
    \
        Iura. Cic. Dire, Rendre et departir à plusieurs parties.
    \
        Ciuitatibus pro numero militum, pecuniarum summas describere. Cic. Faire assiette et departement d'une somme d'argent imposee sur quelques villes, Taxer, Quotizer.
    \
        Describere vrbis partes ad incendia. Cic. Assigner à un nombre de boutefeux les quartiers de la ville où un chascun mettra le feu.
    \
        In genera describere. Plin. Departir une chose universelle en certains genres.
    \
        Descriptus populus censu, ordinibus, aetatibus. Cic. Departi, Distribué, Ordonné et divisé selon les biens, estats, et les aages.
    \
        Describere. Plaut. Expliquer et declarer sa proprieté, Peindre, Descrire.
    \
        Latronem et sicarium aliquem describere. Cic. Par tiltre de brigand et meurtrier signifier aucune personne, sans autrement dire son nom.
    \
        Describere in deos. Plin. Mettre au nombre des dieux.
    \
        Describi, pro Transferri. Seneca, Non credis animas in alia corpora atque alia describi? Estre transportees, Passer d'un corps en autre.

    Dictionarium latinogallicum > describo

  • 18 expurgo

    expurgo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] nettoyer, émonder, purger, retrancher, enlever. [st2]2 [-] guérir (une maladie de peau). [st2]3 [-] purger (un malade). [st2]4 [-] corriger. [st2]5 [-] disculper, justifier.    - expurgare lepras, Plin.: guérir la lèpre.    - expurgare sermonem, Cic.: châtier son style.    - expurgate vetus fermentum, Vulg. 1 Cor. 5, 7: défaites-vous du vieux levain.    - sine me expurgem, Ter. And. 5, 3, 29: laisse-moi me disculper.
    * * *
    expurgo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] nettoyer, émonder, purger, retrancher, enlever. [st2]2 [-] guérir (une maladie de peau). [st2]3 [-] purger (un malade). [st2]4 [-] corriger. [st2]5 [-] disculper, justifier.    - expurgare lepras, Plin.: guérir la lèpre.    - expurgare sermonem, Cic.: châtier son style.    - expurgate vetus fermentum, Vulg. 1 Cor. 5, 7: défaites-vous du vieux levain.    - sine me expurgem, Ter. And. 5, 3, 29: laisse-moi me disculper.
    * * *
        Expurgo, expurgas, expurgare. Colum. Purger, Esmonder, Nettoyer.
    \
        Expurgare se. Plaut. Se purger de quelque cas et blasme qu'on nous impose.

    Dictionarium latinogallicum > expurgo

  • 19 fero

    fĕro, ferre, tŭli (tĕtŭli, arch.), lātum - tr. et intr. -    - voir l'article fero du Gaffiot.    - la conjugaison    - [gr]gr. ϕέρω.    - inf. passif ferrier Plaut. Rud. 367 == redoublement arch. tetuli, Plaut. Am. 2, 2, 84; 168; id. Men. 4, 2, 25; 66; id. Rud. prol. 68: tetulisti, Att. and Caecil. ap. Non. 178, 17 sq.: tetulit, Plaut. Most. 2, 2, 40; id. Men. 2, 3, 30; Ter. And. 5, 1, 13: tetulerunt, Lucr. 6, 672: tetulissem, Ter. And. 4, 5, 13: tetulisse, Plaut. Rud. 4, 1, 2: tetulero, id. Cist. 3, 19: tetulerit, id. Poen. 3, 1, 58; id. Rud. 4, 3, 101.    - fero, feram, feras [] fero, feram, feras → ferus.    - impératif présent: fer, ferte. [st1]1 [-] porter, tenir, avoir en soi, avoir sur soi.    - arma ferre: porter les armes.    - ferre aliquem in sinu (in oculis): porter qqn dans son coeur.    - ferre census corpore suos, Ov.: avoir sa fortune sur soi.    - alicui opem (auxilium) ferre: porter secours à qqn. [st1]2 [-] (porter en avant), transporter, mouvoir, emporter, entraîner, pousser.    - non feret quin vapulet, Plaut.: il ne s'en tirera pas sans être rossé.    - ferre caelo manus, Hor.: lever les mains au ciel.    - ferre signa: porter les enseignes, se mettre en marche, lever le camp.    - ferre signa in hostem: marcher à l'ennemi.    - in Capitolium faces ferre, Cic.: mettre le feu au Capitole.    - animus me fert: mon esprit me pousse (à), je veux.    - quo cujusque animus fert, eo discedunt, Sall. J. 54: ils se dispersent pour aller où ils veulent.    - qua quemque animus fert, effugite superbiam regiam, Liv. 40: comme chacun le veut, fuyez la tyrannie du roi.    - mens tulit nos exscindere Thebas, Stat. Th. 4: nous voulions détruire Thèbes. [st1]3 [-] mettre en mouvement, déplacer, diriger, mener, faire avancer, conduire.    - itinera duo ad portum ferebant, Caes.: deux chemins menaient au port.    - alicui sese obviam ferre, Cic.: se porter au-devant de qqn.    - si qua ad verum via ferret, Liv.: si quelque chemin menait à la vérité. [st1]4 [-] (porter devant soi), montrer, présenter, offrir, donner; apporter, proposer.    - prae se ferre: porter devant soi, étaler, afficher, montrer, manifester, déclarer.    - nec vero, cum venit, prae se fert aut qui sit aut unde veniat aut etiam quid velit, Cic. Rep. 2: et, en approchant, il ne montre pas clairement ni qui il est, ni d'où il vient, ni même ce qu'il veut.    - cui sum amicus, idque me ejus officio debere esse prae me semper tuli, Cic. Phil.: je suis son ami et j'ai toujours avoué clairement que je me devais de l'être en raison du service qu'il m'a rendu.    - palam se ferre, Suet.: s'afficher.    - ferre osculum, Ov.: donner un baiser.    - ferre sententiam, Vic.: apporter son avis.    - suffragium (sententiam) ferre: apporter son suffrage, donner son suffrage, voter.    - ad plebem ferre ut: proposer au peuple que...    - aliquem judicem ferre: proposer qqn comme juge.    - rogationem ferre: présenter un projet de loi, proposer une loi.    - legem ferre: présenter une loi, proposer une loi.    - legem ad populum (ad plebem) ferre: présenter une loi au peuple.    - ferre suprema, Virg.: rendre les derniers devoirs. [st1]5 [-] (porter en haut), élever, vanter, célébrer.    - aliquem in caelum ferre: porter qqn aux nues.    - laudibus aliquem in caelum ferre, Cic. Fam. 10: porter qqn aux nues, combler qqn d'éloges.    - ad astra aliquem ferre: porter qqn aux nues, combler qqn d'éloges.    - gloria hujus ad caelum fertur, Lucr.: sa gloire est portée aux nues.    - incerta in majus ferri solent, Liv. 21: on grossit ordinairement ce qu'on ne connaît pas. [st1]6 [-] apporter, amener, procurer, causer, faire, provoquer.    - fructum ferre: procurer un profit, un avantage.    - ferre voluptatem: causer du plaisir.    - ferre solacia: procurer des consolations. [st1]7 [-] emporter, enlever, piller, dévaster, détruire.    - ferre atque agere (agere ferreque): piller, ravager.    - hi ferre agere plebem, Liv. 3, 37: ils volaient et pillaient la plèbe.    - (aufert, en prose) omnia fert aetas, Virg.: le temps emporte tout.    - incensa ferunt Pergama, Virg.: ils pillent Troie en flammes. [st1]8 [-] emporter, recevoir, obtenir, recueillir, remporter.    - praemium ferre: obtenir une récompense.    - nihil ex certamine ferre, Liv.: ne rien emporter du combat.    - non tacitum feres, Cic.: tu n'auras pas mon silence.    - quod posces, feres, Plaut. Merc. 2: tu auras ce que tu demandes.    - ferre victoriam ex aliquo, Liv.: remporter la victoire sur qqn.    - ferre suffragia, Suet.: remporter les suffrages.    - plura in eorum tribubus suffragia quam uterque in omnibus ferre, Suet.: recueillir plus de suffrages dans leurs tribus que tous les deux dans toutes les autres.    - ferre centuriam, Cic.: obtenir les voix d'une centurie.    - tribus plerasque ferre, Cic. Planc.: obtenir les voix de la plupart des tribus. [st1]9 [-] porter, comporter, vouloir, exiger, demander; permettre, admettre.    - natura fert ut: la nature veut que.    - quod natura fert in omnibus fere rebus, Cic. Tusc. 2, 5: ce que la nature veut dans presque tous les domaines.    - ut fors tulit: comme le hasard le voulut, au gré du hasard.    - si occasio tulerit, Cic.: si l'occasion le permet.    - si vestra voluntas feret, Cic. de Imp. Pomp. 24: si tel est votre désir.    - si ita ferret, Tac.: s'il devait en être ainsi.    - ut aetas illa fert, Cic. Clu. 60: comme c'est l'habitude à cet âge.    - ut mea fert opinio, Cic. Clu. 16: d'après mon avis. [st1]10 [-] supporter, endurer, subir, souffrir.    - dolorem ferre aequo animo: supporter sans peine la douleur, se résigner.    - aegre, graviter, moleste aliquid ferre: supporter qqch avec peine, avec chagrin, avec indignation.    - repulsam ferre: essuyer un échec.    - ferre impetum: soutenir le choc.    - servo nubere tuli, Ov. H. 5: je me suis résignée à épouser un esclave.    - ferunt aures hominum illa laudari, Cic. de Or. 2: les hommes endurent de pareilles louanges.    - non ferendum est quod, Quint.: il ne faut pas supporter que.    - adversas ferre difficile esset sine eo qui illas gravius etiam quam tu ferret, Cic. Lael.: il serait difficile de supporter les malheurs sans quelqu'un qui les supporte encore plus péniblement que nous.    - ingratae patriae injuriam non tulit, Cic. Lael.: il ne supporta pas l'injustice d'une patrie ingrate.    - quis tam esset ferreus qui eam vitam ferre posset? Cic. Lael.: qui serait assez insensible pour supporter pareille vie? [st1]11 [-] produire, rapporter, engendrer, enfanter.    - ferundo arbor peribit, Cato, R. R. 6: l'arbre périra à force de produire.    - angulus iste feret piper et thus, Hor. Ep. 1: ce coin de terre te donnera du poivre et de l'encens.    - ignorans nurum ventrem ferre, Liv. 1: ignorant que sa bru était enceinte.    - au fig. haec aetas oratorem... tulit, Cic. Br. 45: cette époque produisit un orateur... [st1]12 [-] (porter partout), annoncer, rapporter, raconter, répandre, divulguer.    - ferre + prop. inf.: rapporter que, dire que.    - tormentis servorum Macronem praesedisse commentarii ad senatum missi ferebant, Tac. An. 6: les documents envoyés au sénat indiquaient que Macron avait présidé à la torture des esclaves.    - ferunt (fertur) + prop. inf.: on rapporte que, on dit que.    - ubi nunc ficus Ruminalis est, Romularem vocatam ferunt, Liv. 1: où il y a maintenant le figuier Ruminal, qu'on a appelé, dit-on, Romulaire.    - ut Graeci ferunt, Cic.: à ce que disent les Grecs. [st1]15 [-] locutions remarquables.    - expensum ferre: inscrire au chapitre des dépenses, porter en dépenses.    - acceptum ferre: inscrire au chapitre des recettes, porter en recettes.
    * * *
    fĕro, ferre, tŭli (tĕtŭli, arch.), lātum - tr. et intr. -    - voir l'article fero du Gaffiot.    - la conjugaison    - [gr]gr. ϕέρω.    - inf. passif ferrier Plaut. Rud. 367 == redoublement arch. tetuli, Plaut. Am. 2, 2, 84; 168; id. Men. 4, 2, 25; 66; id. Rud. prol. 68: tetulisti, Att. and Caecil. ap. Non. 178, 17 sq.: tetulit, Plaut. Most. 2, 2, 40; id. Men. 2, 3, 30; Ter. And. 5, 1, 13: tetulerunt, Lucr. 6, 672: tetulissem, Ter. And. 4, 5, 13: tetulisse, Plaut. Rud. 4, 1, 2: tetulero, id. Cist. 3, 19: tetulerit, id. Poen. 3, 1, 58; id. Rud. 4, 3, 101.    - fero, feram, feras [] fero, feram, feras → ferus.    - impératif présent: fer, ferte. [st1]1 [-] porter, tenir, avoir en soi, avoir sur soi.    - arma ferre: porter les armes.    - ferre aliquem in sinu (in oculis): porter qqn dans son coeur.    - ferre census corpore suos, Ov.: avoir sa fortune sur soi.    - alicui opem (auxilium) ferre: porter secours à qqn. [st1]2 [-] (porter en avant), transporter, mouvoir, emporter, entraîner, pousser.    - non feret quin vapulet, Plaut.: il ne s'en tirera pas sans être rossé.    - ferre caelo manus, Hor.: lever les mains au ciel.    - ferre signa: porter les enseignes, se mettre en marche, lever le camp.    - ferre signa in hostem: marcher à l'ennemi.    - in Capitolium faces ferre, Cic.: mettre le feu au Capitole.    - animus me fert: mon esprit me pousse (à), je veux.    - quo cujusque animus fert, eo discedunt, Sall. J. 54: ils se dispersent pour aller où ils veulent.    - qua quemque animus fert, effugite superbiam regiam, Liv. 40: comme chacun le veut, fuyez la tyrannie du roi.    - mens tulit nos exscindere Thebas, Stat. Th. 4: nous voulions détruire Thèbes. [st1]3 [-] mettre en mouvement, déplacer, diriger, mener, faire avancer, conduire.    - itinera duo ad portum ferebant, Caes.: deux chemins menaient au port.    - alicui sese obviam ferre, Cic.: se porter au-devant de qqn.    - si qua ad verum via ferret, Liv.: si quelque chemin menait à la vérité. [st1]4 [-] (porter devant soi), montrer, présenter, offrir, donner; apporter, proposer.    - prae se ferre: porter devant soi, étaler, afficher, montrer, manifester, déclarer.    - nec vero, cum venit, prae se fert aut qui sit aut unde veniat aut etiam quid velit, Cic. Rep. 2: et, en approchant, il ne montre pas clairement ni qui il est, ni d'où il vient, ni même ce qu'il veut.    - cui sum amicus, idque me ejus officio debere esse prae me semper tuli, Cic. Phil.: je suis son ami et j'ai toujours avoué clairement que je me devais de l'être en raison du service qu'il m'a rendu.    - palam se ferre, Suet.: s'afficher.    - ferre osculum, Ov.: donner un baiser.    - ferre sententiam, Vic.: apporter son avis.    - suffragium (sententiam) ferre: apporter son suffrage, donner son suffrage, voter.    - ad plebem ferre ut: proposer au peuple que...    - aliquem judicem ferre: proposer qqn comme juge.    - rogationem ferre: présenter un projet de loi, proposer une loi.    - legem ferre: présenter une loi, proposer une loi.    - legem ad populum (ad plebem) ferre: présenter une loi au peuple.    - ferre suprema, Virg.: rendre les derniers devoirs. [st1]5 [-] (porter en haut), élever, vanter, célébrer.    - aliquem in caelum ferre: porter qqn aux nues.    - laudibus aliquem in caelum ferre, Cic. Fam. 10: porter qqn aux nues, combler qqn d'éloges.    - ad astra aliquem ferre: porter qqn aux nues, combler qqn d'éloges.    - gloria hujus ad caelum fertur, Lucr.: sa gloire est portée aux nues.    - incerta in majus ferri solent, Liv. 21: on grossit ordinairement ce qu'on ne connaît pas. [st1]6 [-] apporter, amener, procurer, causer, faire, provoquer.    - fructum ferre: procurer un profit, un avantage.    - ferre voluptatem: causer du plaisir.    - ferre solacia: procurer des consolations. [st1]7 [-] emporter, enlever, piller, dévaster, détruire.    - ferre atque agere (agere ferreque): piller, ravager.    - hi ferre agere plebem, Liv. 3, 37: ils volaient et pillaient la plèbe.    - (aufert, en prose) omnia fert aetas, Virg.: le temps emporte tout.    - incensa ferunt Pergama, Virg.: ils pillent Troie en flammes. [st1]8 [-] emporter, recevoir, obtenir, recueillir, remporter.    - praemium ferre: obtenir une récompense.    - nihil ex certamine ferre, Liv.: ne rien emporter du combat.    - non tacitum feres, Cic.: tu n'auras pas mon silence.    - quod posces, feres, Plaut. Merc. 2: tu auras ce que tu demandes.    - ferre victoriam ex aliquo, Liv.: remporter la victoire sur qqn.    - ferre suffragia, Suet.: remporter les suffrages.    - plura in eorum tribubus suffragia quam uterque in omnibus ferre, Suet.: recueillir plus de suffrages dans leurs tribus que tous les deux dans toutes les autres.    - ferre centuriam, Cic.: obtenir les voix d'une centurie.    - tribus plerasque ferre, Cic. Planc.: obtenir les voix de la plupart des tribus. [st1]9 [-] porter, comporter, vouloir, exiger, demander; permettre, admettre.    - natura fert ut: la nature veut que.    - quod natura fert in omnibus fere rebus, Cic. Tusc. 2, 5: ce que la nature veut dans presque tous les domaines.    - ut fors tulit: comme le hasard le voulut, au gré du hasard.    - si occasio tulerit, Cic.: si l'occasion le permet.    - si vestra voluntas feret, Cic. de Imp. Pomp. 24: si tel est votre désir.    - si ita ferret, Tac.: s'il devait en être ainsi.    - ut aetas illa fert, Cic. Clu. 60: comme c'est l'habitude à cet âge.    - ut mea fert opinio, Cic. Clu. 16: d'après mon avis. [st1]10 [-] supporter, endurer, subir, souffrir.    - dolorem ferre aequo animo: supporter sans peine la douleur, se résigner.    - aegre, graviter, moleste aliquid ferre: supporter qqch avec peine, avec chagrin, avec indignation.    - repulsam ferre: essuyer un échec.    - ferre impetum: soutenir le choc.    - servo nubere tuli, Ov. H. 5: je me suis résignée à épouser un esclave.    - ferunt aures hominum illa laudari, Cic. de Or. 2: les hommes endurent de pareilles louanges.    - non ferendum est quod, Quint.: il ne faut pas supporter que.    - adversas ferre difficile esset sine eo qui illas gravius etiam quam tu ferret, Cic. Lael.: il serait difficile de supporter les malheurs sans quelqu'un qui les supporte encore plus péniblement que nous.    - ingratae patriae injuriam non tulit, Cic. Lael.: il ne supporta pas l'injustice d'une patrie ingrate.    - quis tam esset ferreus qui eam vitam ferre posset? Cic. Lael.: qui serait assez insensible pour supporter pareille vie? [st1]11 [-] produire, rapporter, engendrer, enfanter.    - ferundo arbor peribit, Cato, R. R. 6: l'arbre périra à force de produire.    - angulus iste feret piper et thus, Hor. Ep. 1: ce coin de terre te donnera du poivre et de l'encens.    - ignorans nurum ventrem ferre, Liv. 1: ignorant que sa bru était enceinte.    - au fig. haec aetas oratorem... tulit, Cic. Br. 45: cette époque produisit un orateur... [st1]12 [-] (porter partout), annoncer, rapporter, raconter, répandre, divulguer.    - ferre + prop. inf.: rapporter que, dire que.    - tormentis servorum Macronem praesedisse commentarii ad senatum missi ferebant, Tac. An. 6: les documents envoyés au sénat indiquaient que Macron avait présidé à la torture des esclaves.    - ferunt (fertur) + prop. inf.: on rapporte que, on dit que.    - ubi nunc ficus Ruminalis est, Romularem vocatam ferunt, Liv. 1: où il y a maintenant le figuier Ruminal, qu'on a appelé, dit-on, Romulaire.    - ut Graeci ferunt, Cic.: à ce que disent les Grecs. [st1]15 [-] locutions remarquables.    - expensum ferre: inscrire au chapitre des dépenses, porter en dépenses.    - acceptum ferre: inscrire au chapitre des recettes, porter en recettes.
    * * *
        Fero, fers, tuli, latum, ferre. Porter.
    \
        Ferre ab altero argentum. Plaut. Recevoir de luy.
    \
        Quod posces, feres. Plaut. Tu obtiendras et emporteras ce que tu demanderas.
    \
        - hercle nunc ferat Sex talenta magna argenti pro istis praesentaria, Nunquam acciperem. Plaut. S'il m'apportoit.
    \
        Ferre. Producere. Plin. Porter, Produire.
    \
        Elephantes fert Africa. Plin. Produit.
    \
        Non feret quin vapulet. Plaut. Il ne se passera pas qu'il ne soit batu.
    \
        Ferre, pro Dicere. Tacit. Ex C. Caesare se genitum ferebat. Il disoit.
    \
        Ferre. Cic. Endurer quelque chose, Souffrir et porter patiemment.
    \
        Ferre acceptum. Iuris. Enregistrer ce qu'on a receu, et en tenir compte au chapitre des receptes.
    \
        Ferre acerbe. Cic. Acerbe ferebam, si huius salus, etc. J'estoye marri, etc.
    \
        Quae fert adolescentia. Terent. A quoy la jeunesse s'addonne.
    \
        Aduersas res ferre. Cic. Porter patiemment les adversitez.
    \
        AEgre ferre. Terent. Estre marri et desplaisant d'une chose.
    \
        Dum aetas tulit, amauit. Terentius. Tandis que l'aage s'y addonnoit, et que l'aage le portoit.
    \
        Si modo fert animus, gradere, et scitabere ab ipso. Ouid. S'il te plaist.
    \
        Fert animus causas tantarum exponere rerum. Lucan. Mon cueur desire de, etc. Je veulx.
    \
        Qualem animum iudex in consilium feret. Quintil. Quelle affection il apporte.
    \
        Ferre animo aequo. Terent. Porter patiemment.
    \
        Iniquo animo ferre. Cic. Estre mal content.
    \
        Ferre annos et vetustatem, siue perferre, dicuntur vina proprie: tamen ad alia transferuntur. Quintil. Estre de garde, Durer long temps.
    \
        Arma contra patriam ferre. Cic. S'armer à l'encontre de son pays, Porter les armes et faire la guerre contre, etc.
    \
        In astra ferre. Cic. Louer haultement aucun, Le monter jusques au ciel.
    \
        Atrociter ferre. Cic. Estre fort mal content et desplaisant.
    \
        Quum semel auras tulerunt. Virg. Ont accoustumé l'air.
    \
        Auxilium alicui ferre. Terent. Donner secours, Aider, Secourir.
    \
        Bella ferre. Horat. Endurer les travaulx de guerre avec les autres gensdarmes.
    \
        Belle aliquid ferre. Cic. Porter ou endurer doulcement, sans se fascher et ennuyer.
    \
        Ferre ad vel in caelum. Cic. Monter ou mettre jusques aux nues, Louer haultement.
    \
        Deos quaeso vt hodie camum et furcam feras. Plaut. Que tu sois pendu aujourdhuy.
    \
        Centuriam ferre. Cic. Avoir pour nous les voix de toute une centurie en quelque election, Estre esleu par toute une centurie.
    \
        Haud clam tulit iram aduersus Praetorem. Liu. Ne dissimula point le courroux qu'il avoit contre le Preteur, Il monstra bien qu'il estoit marri contre, etc.
    \
        Commentarii ferunt. Tacit. Le portent, Il est escript és commentaires.
    \
        Si ita commodum vestrum fert. Cic. Si c'est vostre commodité et prouffit.
    \
        Conditionem ferre, quod et Offerre dicitur, et Ponere. Terent. Faire une offre et parti.
    \
        Grauioribus verbis, quam tua consuetudo ferebat. Cic. Que ta coustume ne portoit, ou Que tu n'avois de coustume.
    \
        Contumelias ferre. Plaut. Endurer.
    \
        Crimina in aliquem ferre. Tacit. Blasmer aucun, et mal dire de luy.
    \
        Desyderium coniunctissimi viri atque amantissimi ferre nullo modo possem. Cic. Je ne pourroye nullement endurer, ou porter le regret.
    \
        Dolorem ferre alicui. Virgil. Donner ennuy, Le contrister et ennuyer.
    \
        Exequias ferre. Ouid. Faire les funerailles.
    \
        Exitum eundem ferre. Caes. Endurer.
    \
        Ferre expensum. Cic. Tenir compte de ce qu'on a despendu.
    \
        Extra causam ferre. Quint. Mettre hors du propos.
    \
        Vt ferunt fabulae. Cic. Comme les fables le racontent.
    \
        Vt villicum hanc perdoceamus vt ferat fallaciam. Plaut. Comment il pourra faire et mettre en execution ceste tromperie.
    \
        Famam ferre. Plaut. Semer un bruit.
    \
        Ita fama ferebant. Liu. On le disoit ainsi, Le bruit estoit tel.
    \
        Quod est ferundum feras. Terent. Endure.
    \
        Fidem ferre alicui rei. Virg. La croire, Y adjouster foy.
    \
        - fero ad te alia flagitia ingentia Boni illius adolescentis. Terent. Je t'apporte, Je vien te raconter.
    \
        Fortiter ferre. Cic. Endurer constamment.
    \
        Fraudem ferre. Liu. Tromper, ou porter dommage.
    \
        Frigoraque et famem tulistis. Catull. Vous avez enduré.
    \
        Fructum ferre dicuntur arbores. Plin. Porter fruict.
    \
        Additur vt Pallas, singularis industriae fructum meritissimo ferat. Plin. iunior. A fin que Pallas recoyve le fruict et le prouffit de, etc.
    \
        Quumque ea contentio mihi magnum etiam foris fructum tulisset. Cic. M'eust porté grand prouffit.
    \
        Fructum ex aliquo ferre. Pollio ad Ciceronem. Recevoir prouffit.
    \
        Quos tandem fructus huiusce necessitudinis in istius imperio tulit? Cic. Quels fruicts a il remporté de, etc.
    \
        Ferre gloriam belli perpetrati. Liu. Remporter la gloire et le loz d'avoir mis fin à une guerre.
    \
        Ferri ad gloriam. Cic. Suyvre la gloire.
    \
        Gratiam et gloriam haud immeritam annonae leuatae tulit. Liu. On luy sceut bon gré, et non sans cause, d'avoir, etc.
    \
        Grauiter ferre. Terent. Estre marri.
    \
        Hoc ab isto praedone ereptum esse, grauiter et acerbe homines ferebant. Cic. Estoyent marriz.
    \
        Gressus ferre aliquo. Aller.
    \
        Imaginem alicuius ferre. Plaut. Representer aucun, et resembler.
    \
        Impetum ferre. Caes. Endurer et soustenir.
    \
        Impune ferre. Caes. Demourer impuni.
    \
        In aliquo quidpiam ferre. Quintil. Supporter.
    \
        Incommoda ferre. Cic. Donner ennuy et fascherie.
    \
        Indigne ferre. Plin. Estre mal content.
    \
        Infortunium ferre. Terent. Recevoir malencontre.
    \
        Ingrate aliquid ferre. Tacit. Estre mal content.
    \
        Iniuriam ferre. Cic. Endurer.
    \
        Nae illud haud inultum, si viuo, ferent. Terent. Ils n'en demourront pas quictes, ou impuniz.
    \
        Iracunde ferre. Plin. Se courroucer de quelque chose.
    \
        Iudicem tibi fero. Liu. Mots que anciennement l'un des deux contendans disoit maintesfois à l'autre, qui valoyent autant comme de dire, Je croiray de nostre different tout le premier, et l'en feray juge. Et aucunesfois avoyent accoustumé de le nommer, disans, Je m'en rapporte à un tel, et le vous offre, qu'il soit juge de nostre different.
    \
        Cum laborem belli ferre non posset, etc. Caes. Ne peust porter et endurer la peine.
    \
        Laete atque insolenter ferre. Cic. Demener grand joye pour quelque chose.
    \
        Laetitiam ferre. Cic. Demener joye.
    \
        Laudem. Caes. Avoir honneur, Estre loué.
    \
        Laudem mihi mea facta ferent. Virgil. M'apporteront louange.
    \
        Laudibus ferre. Plin. iunior. Louer.
    \
        Lenissime ferre aliquid. Cic. Ne s'en point fascher ne ennuyer.
    \
        Faciet quae feret libido. Sallust. Il fera ce qu'il luy viendra en volunté et à plaisir.
    \
        Lucem ferre. Plin. iunior. Endurer de veoir la lumiere.
    \
        Fer contra manum. Plaut. Baille la main.
    \
        Manum ferre. Virgil. S'entrebatre, Combatre.
    \
        Fer me. Terent. Supporte moy.
    \
        Ferres me, si ego idem dicerem? Cic. L'endurerois tu de moy?
    \
        Miserias ferre. Terent. Les porter patiemment.
    \
        Moderate ferre dolorem. Cic. Endurer.
    \
        Modice ferre. Cic. Porter par mesure, Porter patiemment.
    \
        Moleste ferre. Cic. Estre mal content.
    \
        Molliter ferre. Cic. Endurer doulcement quelque chose.
    \
        Munus ferre. Horat. Recevoir un don.
    \
        Prout cuiusque eorum qui negotiis praeerant, aut natura, aut studium ferebat. Caes. Selon que leur naturelle inclination estoit.
    \
        Natura fert vt extrema, etc. Cic. C'est une chose naturelle, Nature apporte que, etc.
    \
        Vereor ne grauioribus vtar verbis, quam natura mea fert. Cic. Que ma nature ne porte.
    \
        Nomen alicuius ferre. Cic. Porter le nom de la maison et famille d'aucun.
    \
        Nomen ferre insani. Horat. Estre appelé, etc.
    \
        In notitiam alicuius ferre. Plin. iunior. Luy faire à scavoir.
    \
        Ferre obscure aliquid. Cicero. Dissimuler et cacher quelque chose.
    \
        Neque id occulte fert. Terent. Il ne le fait pas en cachette ne en secret, Il le dit hault et cler.
    \
        Sic oculos, sic ille manus, sic ora ferebat. Virg. Il te resembloit des yeulx, des mains, et de visage.
    \
        Aliquem in oculis ferre. Cic. Fort aimer aucun, tellement qu'on ne peult durer sans le veoir tousjours, Ne le veoir point à demi.
    \
        Odium pro labore ferre. Terent. Remporter haine, Estre hay.
    \
        Opem ferre. Terent. Aider, Donner secours, Secourir.
    \
        Opem atque auxilium afflictae Reip. Cic. Donner aide et secours à, etc.
    \
        Vt fert mea opinio. Cic. Comme je pense, A mon advis, Selon mon opinion.
    \
        Opus aliquod cum labore ferre. Plaut. Endurer.
    \
        Ferre per ora hominum. Plin. Dire beaucoup de bien d'aucun, Louer grandement.
    \
        Ora ad ora ferre. Ouid. Baiser, Mettre bouche contre bouche.
    \
        Osculum alicui. Plin. iunior. Baiser aucun.
    \
        Ferre palam. Plaut. Divulguer, Publier, et semer par tout.
    \
        Palmam ferre. Cic. Emporter le pris, Estre le plus prisé.
    \
        Ego illi maximam partem feram. Terent. Je l'endureray en la plus part.
    \
        Partum ferre dicitur foemina. Plin. Estre grosse.
    \
        Passibus rapidis ferri. Virgil. Courir vistement.
    \
        Personam alienam ferre. Liu. Jouer le rolle d'autruy ne convenant pas à sa nature.
    \
        Plagas silentio. Cic. Endurer d'estre fouetté sans dire mot.
    \
        Ad plebem ferre. Cic. Demander au peuple s'il luy plaist que quelque chose se face.
    \
        Ferre ad populum: Sub. legem. Liu. Quand le Magistrat d'une Republicque venoit en lieu public portant au peuple une loy, et la luy recitant, et le suppliant qu'il luy pleust luy donner authorité de loy.
    \
        Ferre praedam. Ouid. Emporter la proye.
    \
        Praemium. Terent. Estre guerdonné.
    \
        Praesidium. Cic. Donner secours.
    \
        Preces Deo. Virgil. Prier.
    \
        Pretium ob stultitiam. Terent. Recevoir le loyer de sa folie.
    \
        Primas ferre. Cic. Emporter le pris sur touts les autres, Estre le plus excellent, Estre le premier.
    \
        Priuilegium de aliquo ferre. Cic. Quand és villes populaires un Magistrat prioit le peuple d'ordonner quelque chose nommeement et directement au prejudice de quelqu'un de ceulx de la ville.
    \
        Ferre quaestionem. Cic. Quand és villes populaires un Magistrat faisoit requeste au peuple pour donner juges extraordinaires pour congnoistre et juger du cas imposé à aucun.
    \
        In quaestionem seruum ferre. Cic. Presenter et exhiber son serf pour estre mis en la torture, pour scavoir de luy la verité d'aucun cas.
    \
        Ita sui periculi rationes ferre ac postulare. Cic. Le danger où il se voyoit le conseilloit d'ainsi le faire, Ses affaires le portoyent et requeroyent ainsi.
    \
        Repulsam ferre. Cic. Estre refusé, Estre esconduict.
    \
        Incoepi dum res tetulit: nunc non fert, feras. Terent. Quand le temps s'y addonnoit, Quand le temps le portoit.
    \
        Si ita res fert. Cic. S'il est besoing.
    \
        Ferre rem vulgo. Liu. Divulguer.
    \
        Responsum ferre. Liu. Avoir response.
    \
        Ferre salutem alicui. Plaut. Le saluer.
    \
        Ferre se aliquo. Virgil. Aller.
    \
        Sese obuiam alicui ferre. Cic. Aller au devant de luy.
    \
        Se tractandum ferre. Plin. Endurer d'estre manié.
    \
        Sententiam ferre. Cic. Dire son opinion.
    \
        Signa. Caesar. Marcher à enseignes desployees droict contre les ennemis.
    \
        Similitudinem. Plin. Resembler.
    \
        Sinu ferre. Martial. Porter en son seing.
    \
        Sitim ferre. Plin. iunior. Endurer la soif.
    \
        Neque enim diutius ferre solicitudinem possum. Plin. iunior. Je ne puis plus endurer ceste doubte et soulci, j'en veulx sortir quoy que ce soit.
    \
        Spem ferre alicuius. Virgil. Avoir esperance de luy.
    \
        Ferri sua sponte in aliquid. Senec. Suyvre et tendre à quelque chose par inclination naturelle.
    \
        Sublimem aliquem ferre. Plaut. Eslever en hault.
    \
        Ferri sublime. Plin. Estre eslevé en hault.
    \
        Subsidium ferre. Caesar. Donner secours.
    \
        Suffragium. Cic. Donner sa voix en quelque election.
    \
        Supplicium. Caesar. Estre puni.
    \
        Suppetias. Plaut. Donner secours.
    \
        Susque deque fero. Gell. Il ne m'en chault, Je ne m'en soulcie point.
    \
        Ferre tabellas alicui. Plaut. Porter lettres.
    \
        Dum tempus ad eam rem tulit. Terent. Tandis qu'il estoit en l'aage de ce faire.
    \
        Ita tempus ferebat. Cic. Le temps le portoit ainsi, Le temps en estoit, Le temps le debvoit, Le temps le requeroit, Le temps le vouloit.
    \
        Fert terra illos viros. Virgil. Produit.
    \
        Tales innumerabiles nostra ciuitas tulit. Cic. A produict.
    \
        Tribum. Cic. Avoir une tribu, Emporter une tribu: C'est à dire, obtenir toutes les voix d'une tribu en quelque election, Estre esleu par toute une tribu.
    \
        Tributum, Curtius. Payer tribut.
    \
        Ferre vana ad aliquem. Liu. Luy rapporter choses vaines.
    \
        Ventrem ferre dicitur foemina. Varro. Liu. Estre grosse.
    \
        Verbera ferre. Martial. Estre batu.
    \
        Verbera alicuius. Ouid. Endurer d'estre batu par aucun.
    \
        Verbera in aliquem. Ouid. Batre aucun.
    \
        Vestigia sua ad aliquem. Ouid. Aller vers aucun.
    \
        Ferunt eo vestigia. Liu. Les pas s'addressent là.
    \
        Vina quae vetustatem ferunt. Cic. Vins vieulx qui sont encores bons, et ne sont point empirez, Vins de garde.
    \
        Itinera duo, quae extra murum ad portam ferebant. Caes. Menoyent droict à la porte.
    \
        Victoriam ex re aliqua ferre. Liu. Emporter la victoire.
    \
        Vim alicuius ferre. Terent. Porter et endurer.
    \
        Si vestra voluntas feret. Cic. Si vous voulez.
    \
        Nihil iam mihi isthaec res voluptatis ferunt. Terent. Ces choses ne me donnent plus de plaisir, ne d'esbat, Je ne pren plus de plaisir à ces choses.
    \
        Quos spiritus gessisset, vultu ferebat. Tacit. Il monstroit en son visage, etc.
    \
        Fertur ad terram vitis. Cic. La vigne panche ou tombe en terre.
    \
        Quam Iuno fertur terris magis omnibus vnam Posthabita coluisse Samo. Virgil. On dit que Juno, etc.
    \
        Faustulo fuisse nomen ferunt. Liu. On dit qu'il avoit nom, etc.
    \
        Ferri. Plaut. Estre transporté.
    \
        Saltu supra venabula fertur. Virgil. Il saulte par dessus, etc.
    \
        Fruges tellus inarata ferebat. Ouid. Produisoit.
    \
        Superanda omnis fortuna ferendo. Virgil. En souffrant, En endurant.
    \
        Ferendo honori esse. Liu. Estre idoine et suffisant pour estre constitué en quelque dignité.
    \
        Esse oneri ferendo. Liu. Estre suffisant et fort assez pour porter quelque charge.

    Dictionarium latinogallicum > fero

  • 20 imposititius

        Imposititius, pen. cor. Adiect. vt Seruitus, ius est imposititium. Vlpian. Mis sus, Levé et assis, Imposé, Qui n'est point naturel.

    Dictionarium latinogallicum > imposititius

См. также в других словарях:

  • imposé — imposé, ée [ ɛ̃poze ] adj. et n. • de imposer 1 ♦ Obligatoire. Figures imposées en patinage artistique (opposé à libre) . Prix imposé, qui doit être observé strictement. 2 ♦ Soumis à l impôt. Bénéfices imposés. Capital, revenu imposé. Personnes… …   Encyclopédie Universelle

  • Impose Magazine — is an independently run media organization based in Brooklyn, New York founded in 2002 by Derek Evers [http://www.imposemagazine.com/?page id=27] . Eschewing mainstream media and music industry practices, it instead embraces a DIY ethic that… …   Wikipedia

  • impose — im‧pose [ɪmˈpəʊz ǁ ˈpoʊz] verb impose a ban/​tax/​fine etc to officially order that something should be forbidden, taxed etc: • The city council can not impose a utility tax without voter approval. • The US Commerce Department threatened to… …   Financial and business terms

  • imposé — imposé, ée (in pô zé, zée) part. passé d imposer. 1°   Mis dessus. Les mains imposées par l évêque. 2°   Les noms imposés par Adam aux animaux. 3°   Soumis à un tribut. Être imposé à tant.    Substantivement. Les plus imposés de la commune.… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • Impose — Im*pose , v. t. [imp. & p. p. {Imposed}; p. pr. & vb. n. {Imposing}.] [F. imposer; pref. im in + poser to place. See {Pose}, v. t.] 1. To lay on; to set or place; to put; to deposit. [1913 Webster] Cakes of salt and barley [she] did impose Within …   The Collaborative International Dictionary of English

  • impose — I (enforce) verb bid, bind, burden, charge, coerce, command, compel, conscript, constrain, decree, demand, dictate, direct, drive, enact, encumber, enjoin, exact, execute, extort, force upon, impel, imponere, iniungere, insist upon, lay upon,… …   Law dictionary

  • imposé — Imposé, [impos]ée. part. Joug, tribut imposé. taxe imposée. taille imposée. un homme imposé à la taille. nom imposé. penitence imposée …   Dictionnaire de l'Académie française

  • impose — [im pōz′] vt. imposed, imposing [Fr, altered by assoc. with poser (see POSE1) < L imponere, to place upon < in , on + ponere: see POSITION] 1. to place or set (a burden, tax, fine, etc. on or upon) as by authority 2. to force (oneself, one… …   English World dictionary

  • Impose — Im*pose , v. i. To practice tricks or deception. [1913 Webster] {To impose on} or {To impose upon}, (a) to pass or put a trick on; to delude; to cheat; to defraud. He imposes on himself, and mistakes words for things. Locke. (b) to place an… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • impose — ► VERB 1) force to be accepted, undertaken, or complied with. 2) (often impose on) take unfair advantage of someone. ORIGIN French imposer, from Latin imponere inflict, deceive …   English terms dictionary

  • Impose — Im*pose , n. A command; injunction. [Obs.] Shak. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»